Παρόντες:

• Κώστας Κωνσταντίνου, πρόεδρος    
• Μάριος Μαυρίδης, εκπροσωπώντας τον κ. Νίκο Νουρή    
• Γιώργος Τ. Γεωργίου   
• Γεώργιος Προκοπίου    　
• Μαρίνος Μουσιούττας
• Μαρίνος Σιζόπουλος

Μη μέλη της επιτροπής:

• Άγγελος Βότσης

 

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Υγείας μελέτησε το πιο πάνω νομοσχέδιο και τους πιο πάνω κανονισμούς σε μεγάλο αριθμό συνεδριάσεών της, που πραγματοποιήθηκαν στο χρονικό διάστημα μεταξύ 30ής Νοεμβρίου 2017 και 8ης Νοεμβρίου 2018.

Σημειώνεται ότι τα υπό αναφορά νομοθετήματα κατατέθηκαν στη Βουλή έπειτα από την απόσυρση προηγούμενων ομότιτλων νομοθετημάτων, τα οποία απασχόλησαν την επιτροπή σε τρεις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 14, την 21η και στις 28 Σεπτεμβρίου 2017.

Στο πλαίσιο όλων των συνεδριάσεων κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιον της επιτροπής ο διευθυντής των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, του Τμήματος Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών και του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ) του ίδιου υπουργείου, του Τμήματος Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, της Υπηρεσίας Εμπορίου του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (πρώην Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου), της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών (ΥΚΑΝ), του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ), του Φορέα Προώθησης Υπηρεσιών Υγείας Κύπρου, του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ), του Παγκύπριου Φαρμακευτικού Συλλόγου, της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Συνδέσμων Πασχόντων και Φίλων (ΠΟΣΠΦ), του Παγκύπριου Συνδέσμου Καρκινοπαθών και Φίλων, του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου, της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ), του Κυπριακού Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων (CIPA) και του Σωματείου Φίλοι της Κάνναβης.

Το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η ΟΕΒ, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Εταιρειών Κύπρου, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Παρασκευαστών Φαρμάκων και ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών-Χημικών Βιομηχανιών, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στην επιτροπή. Ωστόσο, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα απέστειλε υπόμνημα στην επιτροπή, εκφράζοντας την ικανοποίησή της για την ενσωμάτωση από το αρμόδιο υπουργείο τόσο των εισηγήσεών της που υπέβαλε για τροποποίηση του κειμένου των υπό συζήτηση κανονισμών όσο και ορισμένων νομοτεχνικής φύσεως παρατηρήσεών της. Περαιτέρω, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Παρασκευαστών Φαρμάκων πληροφόρησε γραπτώς την επιτροπή ότι συμφωνεί με τα προτεινόμενα νομοθετήματα.

Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμου, ώστε να εισαχθούν σε αυτόν πρόνοιες που να επιτρέπουν τη ρύθμιση με κανονισμούς της εισαγωγής στη Δημοκρατία σπόρων κάνναβης και φυτών κάνναβης, καθώς και την επιβολή τελών αδειοδότησης και διοικητικών κυρώσεων, σε περίπτωση παραβίασης προνοιών των κανονισμών που θα εκδοθούν δυνάμει αυτού.

Σκοπός των κανονισμών, οι οποίοι εκδίδονται δυνάμει των άρθρων 8, 11, 28, 28Α και 36 του περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμου, είναι η θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου που θα ρυθμίζει την καλλιέργεια, την παραγωγή, την εισαγωγή και την εξαγωγή φαρμακευτικής κάνναβης, καθώς και τη χρήση της για τη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας για ιατρικούς σκοπούς, για την προετοιμασία γαληνικών σκευασμάτων από τα φαρμακεία για ιατρική χρήση ή την παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων και τη διαδικασία δωρεάν παροχής φαρμακευτικής κάνναβης στους δικαιούχους πάσχοντες ασθενείς.

Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τα υπό αναφορά νομοθετήματα, η αναθεώρηση του κειμένου του προηγούμενου νομοσχεδίου με τον ίδιο τίτλο κρίθηκε αναγκαία, ώστε να περιληφθούν σε αυτό επιπρόσθετες πρόνοιες σε σχέση με τη φαρμακευτική κάνναβη και την εξουσία έκδοσης κανονισμών.

Επισημαίνεται ότι η εν λόγω αναθεώρηση του νομοσχεδίου αφορά καθαρά επεξεργασία νομοτεχνικής φύσεως η οποία δεν επιφέρει ουσιαστική αλλαγή στον σκοπό και στην εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων για τα οποία έχει ήδη προηγηθεί διαβούλευση μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Περαιτέρω, με βάση την εν λόγω εισηγητική έκθεση, η τροποποίηση του κειμένου των προηγούμενων ομότιτλων κανονισμών κρίθηκε σκόπιμη, ώστε οι πρόνοιές τους που αφορούν τον καθορισμό των προσώπων που είναι κατάλληλα να υποβάλουν αίτηση για τη χορήγηση άδειας παραγωγού να συνάδουν με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που τέθηκαν στην επιτροπή από το Υπουργείο Υγείας, η υφιστάμενη νομοθεσία και οι κανονισμοί που διέπουν τα ναρκωτικά φάρμακα και τις ψυχοτρόπες ουσίες κατατάσσουν την κάνναβη και τα παράγωγά της, τα οποία περιέχουν τετραϋδοκανναβινόλη, στα ελεγχόμενα φάρμακα για τα οποία απαγορεύεται η καλλιέργεια, η εισαγωγή, η κατοχή και η χρήση, εκτός εάν κατ’ εξαίρεση παραχωρηθεί άδεια από τον Υπουργό Υγείας. Ως εκ τούτου, η συνταγογράφηση φαρμακευτικής κάνναβης σε ασθενείς με συγκεκριμένες παθήσεις, η οποία αποτελεί καθιερωμένη διεθνή πρακτική, δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένη στη Δημοκρατία, με αποτέλεσμα οι ασθενείς αυτοί είτε να παραμένουν χωρίς θεραπεία είτε να καταφεύγουν στην παράνομη αγορά για εξασφάλιση της φαρμακευτικής κάνναβης.

Συναφώς, το Υπουργείο Υγείας στο πλαίσιο της προώθησης της έρευνας και της ανάπτυξης στην Κύπρο και θέτοντας ως στόχο την προσέλκυση ξένων επενδυτών, κατέθεσε τα προτεινόμενα νομοθετήματα στη Βουλή, τα οποία αποσκοπούν να καταστήσουν την Κύπρο κέντρο καινοτομίας στην ιατρική έρευνα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες για καλλιέργεια και παραγωγή κάνναβης, καθώς και να ρυθμίσουν τη χορήγηση φαρμακευτικής κάνναβης. Σημειώνεται ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αναμένεται ότι θα αναδείξουν την Κύπρο ως κέντρο έρευνας και ανάπτυξης και θα προσελκύσουν σημαντικές επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργήσουν αρκετές νέες θέσεις εργασίας με θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Με τους υπό συζήτηση κανονισμούς, όπως αναφέρεται περαιτέρω στα εν λόγω στοιχεία, ρυθμίζεται η διαδικασία αδειοδότησης δύο παραγωγών φαρμακευτικής κάνναβης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η σταθερή ποιότητα και η σταθερή αναλογία των συστατικών της κάνναβης σε κάθε παρτίδα προϋποθέτει επένδυση αρκετών πόρων, εξειδίκευση και αριστεία και ως εκ τούτου δε θα δύναται οποιοσδήποτε να εμπλακεί σε αυτού του είδους την εργασία. Σύμφωνα με τα πιο πάνω, ο λόγος περιορισμού της αδειοδότησης σε δύο μόνο παραγωγούς φαρμακευτικής κάνναβης, οι οποίοι, όπως προβλέπεται στους κανονισμούς, θα πληρούν υψηλές προδιαγραφές, προτείνεται τόσο για σκοπούς παροχής κινήτρων στις αδειοδοτημένες εταιρείες, όπως είναι η μερική αποκλειστικότητα καλλιέργειας και παραγωγής, όσο και για λόγους ασφάλειας και αποτελεσματικού ελέγχου της, ώστε να μην καταλήγει στην παράνομη αγορά ή στην παράνομη χρήση. Συναφώς, επισημαίνεται ότι στην Ολλανδία και στη Τσεχία αδειοδοτείται ένας μόνο παραγωγός, ενώ στην Ιταλία η παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης ανατέθηκε στον στρατό.

Σημειώνεται ότι η επιτροπή μελέτησε το υπό συζήτηση νομοσχέδιο ταυτόχρονα με τους υπό συζήτηση κανονισμούς και κατά τη συζήτησή τους όλες οι τοποθετήσεις, θέσεις, απόψεις και προβληματισμοί που υποβλήθηκαν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και οργανώσεις αφορούσαν πρόνοιες των υπό συζήτηση κανονισμών.

Στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξήχθη ενώπιον της επιτροπής, ο διευθυντής των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας αναλύοντας επιμέρους πτυχές των υπό συζήτηση κανονισμών δήλωσε ότι με αυτούς εισάγονται πρόνοιες για τη ρύθμιση της καλλιέργειας, της παραγωγής, της εισαγωγής, της εξαγωγής, της προμήθειας και της συνταγογράφησης της φαρμακευτικής κάνναβης σε ασθενείς για την αντιμετώπιση ιατρικών παθήσεων. Περαιτέρω, ο ίδιος δήλωσε ότι οι κανονισμοί περιλαμβάνουν πρόνοιες οι οποίες αποσκοπούν στην αποτροπή της κατάχρησης και της εκτροπής της φαρμακευτικής κάνναβης στην παράνομη αγορά ή στην παράνομη χρήση, αφού για την προμήθειά της προβλέπεται ότι θα απαιτείται ιατρική συνταγή, η οποία θα εκτελείται από τα φαρμακεία, όπου θα ελέγχεται η μέγιστη ποσότητα φαρμακευτικής κάνναβης ανά ασθενή και ανά μήνα.

Αναφερόμενος ο ίδιος στη φαρμακευτική κάνναβη δήλωσε πως, για να διασφαλιστεί η επαρκής προμήθειά της, πρέπει να επιτραπεί η καλλιέργειά της για ιατρικούς σκοπούς στην Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις της Ενιαίας Σύμβασης για τα Ναρκωτικά του 1961. Περαιτέρω, δήλωσε πως η κάθοδος ενδιαφερομένων για να επενδύσουν στον τομέα αυτό στην Κύπρο αναμφίβολα θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, γεγονός που θα έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ειδικότερα, ενημερώνοντας περαιτέρω ο ίδιος την επιτροπή για τις πρόνοιες των κανονισμών που αφορούν τη φαρμακευτική κάνναβη, δήλωσε τα πιο κάτω:

1. Η καλλιέργειά της θα γίνεται σε ειδικά αδειοδοτημένες μονάδες και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.

2. Η συνταγογράφησή της σε ασθενείς με συγκεκριμένες παθήσεις θα μπορεί να γίνει από ειδικούς ιατρούς καθορισμένων ειδικοτήτων, όταν δε θα υπάρχει εναλλακτική θεραπευτική επιλογή, ή, σε περίπτωση που υπάρχει, όταν αυτή έχει δοκιμαστεί χωρίς κανένα αποτέλεσμα.

Συγκεκριμένα, οι παθήσεις για τις οποίες θα μπορεί να συνταγογραφείται η φαρμακευτική κάνναβη είναι οι ακόλουθες:

α. Χρόνιος επίμονος πόνος, κυρίως πόνος που συνδέεται με καρκίνο, εκφυλιστικές παθήσεις του κινητικού συστήματος, συστηματική ρευματοπάθεια και ανοσοπαθολογικές καταστάσεις, νευροπάθεια και γλαύκωμα.

β. Σπαστικότητα και σχετιζόμενος πόνος με πολλαπλή σκλήρυνση.

γ. Ναυτία, έμετος, διέγερση της όρεξης αναφορικά με τη θεραπεία κατά του καρκίνου και του HIV.

δ. Μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, χρόνιος ψυχοσωματικός πόνος, νόσος Αλτσχάιμερ, νευρογενής ανορεξία.

ε. Σύνδρομο Τουρέτ.

στ. Νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα.

3. Οι ασθενείς θα την προμηθεύονται από τα φαρμακεία με συνταγή ειδικού ιατρού και η διαδικασία αυτή θα διασφαλίζει ότι οι ασθενείς θα λαμβάνουν ποιοτική κάνναβη απαλλαγμένη μεταξύ άλλων από μικρόβια, μύκητες, βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, υπό την παρακολούθηση ειδικού ιατρού, αποφεύγοντας την προμήθεια κάνναβης αμφιβόλου ποιότητας από την παράνομη αγορά.

4. Οι ασθενείς θα μπορούν να προμηθεύονται τριάντα γραμμάρια φαρμακευτικής κάνναβης ανά μήνα. Ο περιορισμός αυτός έχει τεθεί, επειδή η φαρμακευτική κάνναβη θα προσφέρεται δωρεάν από το κράτος, ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος η πλεονάζουσα ποσότητα από αυτή που χρειάζεται ο ασθενής να καταλήγει στην παράνομη αγορά. Περαιτέρω, θα επιτρέπεται στον θεράποντα ιατρό να συνταγογραφεί ποσότητα κάνναβης πέραν των τριάντα γραμμαρίων ανά μήνα σε συγκεκριμένο ασθενή ή για ένδειξη που δεν περιλαμβάνεται στους κανονισμούς ή σε ασθενή ηλικίας μικρότερης των δεκαοκτώ ετών, αφού προηγουμένως λάβει έγκριση από την αρμόδια αρχή.

5. Η ιατρική χρήση της σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο θα απαγορεύεται.

6. Η δυνατότητα εξαγωγής της διασφαλίζεται δυνάμει σχετικών άρθρων της Ενιαίας Σύμβασης για τα Ναρκωτικά του 1961, γεγονός που θα έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

7. Προβλέπεται η τήρηση αυστηρών μέτρων ασφάλειας στις εγκαταστάσεις καλλιέργειας και παραγωγής της, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την υποχρέωση του αδειοδοτούμενου παραγωγού να συμβληθεί με ιδιωτικό γραφείο παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, τον σχεδιασμό, ώστε να μην είναι δυνατή η μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση, την οπτική παρακολούθηση της περιμέτρου της εγκατάστασης, την εγκατάσταση συστήματος εντοπισμού παρείσδυσης περιμέτρου συνδεδεμένου με την αστυνομία, τον έλεγχο του συστήματος από προσωπικό επί εικοσιτετραώρου βάσεως, την οπτική παρακολούθηση εσωτερικών χώρων επί εικοσιτετραώρου βάσεως, την τοποθέτηση ηλεκτρονικού συστήματος ελέγχου πρόσβασης στις πόρτες εισόδου και εξόδου, αρχείο ταυτοποίησης επισκεπτών και περίφραξη.

8. Ο αδειοδοτημένος παραγωγός θα έχει υποχρέωση να παρέχει προς την αρμόδια αρχή, την τοπική αρχή, την αστυνομία και την Πυροσβεστική Υπηρεσία πληροφόρηση σχετική με τις δραστηριότητες και την εγκατάσταση στην οποία θα διεξάγονται οι δραστηριότητές του.

9. Η αρμόδια αρχή έχει υποχρέωση να παρέχει πληροφόρηση σε σχέση με την καλλιέργεια και την παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης προς την αστυνομία, το Τμήμα Τελωνείων και προς διεθνείς οργανισμούς.

10. Ο Υπουργός Υγείας θα διορίζει επιθεωρητές για την επιθεώρηση και τον έλεγχο της εφαρμογής των προνοιών των κανονισμών.

Περαιτέρω, ο διευθυντής των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών ενημέρωσε την επιτροπή ότι οι προτεινόμενοι κανονισμοί συντάχθηκαν έπειτα από επαφές που είχε ο ίδιος με τις αρμόδιες αρχές της Ολλανδίας, της Τσεχίας και του Ισραήλ και αφού λήφθηκε υπόψη η εμπειρία και το θεσμικό πλαίσιο των πιο πάνω χωρών στο θέμα αυτό. Επιπρόσθετα, ενημέρωσε την επιτροπή ότι διεξήχθη δημόσια διαβούλευση και ζητήθηκε η γνώμη όλων των αρμόδιων κυβερνητικών τμημάτων, υπηρεσιών και εμπλεκόμενων φορέων και λήφθηκαν υπόψη τα σχόλια και οι εισηγήσεις τους.

Σημειώνεται ότι στην επιτροπή κατατέθηκε μεγάλος αριθμός υπομνημάτων με τις θέσεις όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης από την επιτροπή, τα οποία είναι αρχειοθετημένα στη Βουλή και βρίσκονται στη διάθεση του κάθε μέλους της.

Οι θέσεις, απόψεις, προβληματισμοί και οι εισηγήσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων και οργανώσεων σε σχέση με τις πρόνοιες των κανονισμών, όπως κατατέθηκαν ενώπιον της επιτροπής, σκιαγραφούνται συνοπτικά ως ακολούθως:

1. Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ)

Η εκπρόσωπος του ΓΧΚ δήλωσε ότι, στο πλαίσιο της βελτίωσης της ιατροφαρμακευτικής φροντίδας των ιδιαίτερα σοβαρά πασχόντων ασθενών συμφωνεί με τη συνταγογράφηση σκευασμάτων φαρμακευτικής κάνναβης, η οποία θα γίνεται μόνο στις περιπτώσεις που υπάρχουν ουσιώδη επιστημονικά τεκμήρια για την αποτελεσματικότητα της ανακουφιστικής της δράσης. Για τον σκοπό αυτό το ΓΧΚ θεωρεί ότι θα ήταν ορθότερη η εισαγωγή σκευασμάτων φαρμακευτικής κάνναβης από το εξωτερικό, γιατί η καλλιέργειά της, παρ’ όλο που θα αποτελεί πηγή εσόδων για το κράτος, θα απαιτεί την εφαρμογή αυστηρών μηχανισμών ελέγχου που να διασφαλίζουν τη μη εκτροπή της. Συναφώς, οι εν λόγω μηχανισμοί ελέγχου δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο στους χώρους παραγωγής της φαρμακευτικής κάνναβης, αλλά πρέπει να επεκταθούν και κατά τον ποιοτικό έλεγχο του προϊόντος, τη συνταγογράφηση, την πώληση, τη διάθεση και την καταστροφή της με την εφαρμογή αυστηρών πρωτοκόλλων. Περαιτέρω, ανέφερε ότι απαιτείται όπως η επιτήρηση, η προστασία, η φύλαξη των εγκαταστάσεων, η ασφαλής φύλαξη, η μεταφορά και η διανομή της φαρμακευτικής κάνναβης, καθώς και η παρακολούθηση της λειτουργίας μηχανημάτων ασφάλειας, συναγερμού και άλλων αναληφθεί από το κράτος.

Επιπρόσθετα, η εκπρόσωπος του ΓΧΚ επισήμανε τα ακόλουθα:

α. Η συνταγογράφηση της φαρμακευτικής κάνναβης πρέπει να περιοριστεί μόνο σε ιατρικά σκευάσματα (ταμπλέτες, σταγόνες) με τυποποιημένα χαρακτηριστικά.

β. Η προβλεπόμενη στους κανονισμούς μηνιαία ποσότητα ξηρής κάνναβης σε μορφή γαληνικού σκευάσματος που μπορεί να συνταγογραφηθεί είναι υπερβολική και μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση.

γ. Το ΓΧΚ δε θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί πλήρως στους απαιτούμενους με τους κανονισμούς αυξημένους αριθμούς ελέγχων διασφάλισης της ποιότητας, της ασφάλειας και της καταλληλότητας των σκευασμάτων που είναι για χρήση από τους ασθενείς.

2. Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου

Οι εκπρόσωποι της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου δήλωσαν πως σύμφωνα με σχετική βιβλιογραφία υπάρχει ουσιώδης τεκμηρίωση ότι η φαρμακευτική κάνναβη αποτελεί αποτελεσματική αγωγή για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου και για τη βελτίωση των συμπτωμάτων της σπαστικότητας της κατά πλάκα σκλήρυνσης. Επιπροσθέτως, με βάση την εν λόγω βιβλιογραφία, όπως οι ίδιοι δήλωσαν, υπάρχουν πειστικά τεκμήρια από τυχαίες δοκιμές ελέγχου ότι η φαρμακευτική αγωγή κάνναβης διά του στόματος αποτελεί αποτελεσματική αντιεμετική θεραπεία της ναυτίας και των εμετών που προκαλεί η χημειοθεραπεία. Συναφώς, δήλωσαν πως τόσο για τις ασθένειες που αναφέρονται στην πιο πάνω βιβλιογραφία όσο και για τις ιατρικές ενδείξεις που περιλαμβάνονται στους κανονισμούς δεν υπάρχουν πειστικά και τεκμηριωμένα αποτελέσματα από μελέτες τα οποία να υποστηρίζουν ή να αντικρούουν την αποτελεσματικότητα της κάνναβης ως φαρμακευτικού σκευάσματος. Περαιτέρω, όπως οι ίδιοι εκπρόσωποι δήλωσαν στην επιτροπή, η λήψη μέτρων ελέγχου πώλησης της φαρμακευτικής κάνναβης, μηχανογράφησης των φαρμακείων, των ιατρείων και των συνταγών, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου που διέπει τα προσωπικά δεδομένα, κρίνεται αναγκαία, ώστε να αποφευχθεί η επιπόλαιη συνταγογράφηση που δυνατόν να επιφέρει κατάχρηση και εκτροπή της στον γενικό πληθυσμό. Αναφορικά με το εύρος των ειδικοτήτων των ιατρών που θα συνταγογραφούν τη φαρμακευτική κάνναβη όσο και των ασθενειών που έχουν συμπεριληφθεί στους κανονισμούς για την αντιμετώπιση των οποίων θα μπορεί αυτή να χρησιμοποιηθεί αυτά είναι υπερβολικά.

Επιπρόσθετα, οι εκπρόσωποι της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου επισήμαναν τα ακόλουθα:

α. Η προβλεπόμενη στους κανονισμούς μηνιαία ποσότητα ξηρής κάνναβης σε μορφή γαληνικού σκευάσματος που μπορεί να συνταγογραφηθεί είναι υπερβολική και δυνατόν να οδηγήσει σε κατάχρηση.

β. Οι υπό συζήτηση κανονισμοί πρέπει να διασφαλίζουν την εφαρμογή καλών ιατρικών πρακτικών, την ασφάλεια των εγκαταστάσεων καλλιέργειας και παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης με όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα και τη συστηματική πληροφόρηση του κοινού και των επαγγελματιών αναφορικά με τη χρήση της φαρμακευτικής κάνναβης, έτσι που να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος κακής συνταγογράφησης ή εκτροπής της.

γ. Η χρήση της κάνναβης με τη μορφή καπνίσματος για ιατρικούς σκοπούς δεν επιτρέπεται σε κανένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

δ. Με βάση το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας δεν παρατηρείται χρήση νωπής κάνναβης για ιατρική χρήση.

Τέλος, οι εκπρόσωποι της εν λόγω Αρχής υπέβαλαν τις ακόλουθες εισηγήσεις:

α. Την ανάθεση της επιτήρησης, προστασίας, φύλαξης εγκαταστάσεων, ασφαλούς φύλαξης, μεταφοράς και διανομής της φαρμακευτικής κάνναβης, καθώς και την παρακολούθηση της λειτουργίας των μηχανημάτων ασφάλειας, συναγερμού και κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης στο κράτος.

β. Την ανάγκη εκπόνησης κατευθυντήριων γραμμών για σκοπούς διασφάλισης της ποιότητας της φαρμακευτικής κάνναβης και ασφάλειας των ασθενών, καθώς και της δημιουργίας μηχανισμού καταγραφής και παρακολούθησης των διαδικασιών και των πρακτικών συνταγογράφησής της.

γ. Το κράτος πρέπει να περιοριστεί επί του παρόντος στην εισαγωγή της ιατρικής κάνναβης, εφόσον τυχόν καλλιέργειά της θα επιφέρει σε αυτό επιπλέον δαπάνη όσον αφορά κυρίως την εφαρμογή επαρκών μηχανισμών ελέγχου που θα διασφαλίζουν τη μη εκτροπή της.

δ. Την ανάγκη διασαφήνισης στους κανονισμούς των μέτρων ελέγχου και ασφάλειας των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούνται από τον αδειοδοτημένο παραγωγό για την άσκηση των δραστηριοτήτων του.

ε. Η συνταγογράφηση της ιατρικής κάνναβης να επιτραπεί στις περιπτώσεις ιατρικών σκευασμάτων που εμπεριέχουν ακριβή και μετρήσιμα συστατικά σε κάθε μονάδα και να περιοριστεί στις περιπτώσεις για τις οποίες βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο η βιβλιογραφία και για τις οποίες υπάρχουν ουσιώδη ή πειστικά τεκμήρια.

3. Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών (ΥΚΑΝ)

Ο διοικητής της ΥΚΑΝ εξέφρασε επιφυλάξεις σε σχέση με τα ακόλουθα:

α. Για το γεγονός ότι καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία έχει επιτρέψει την καλλιέργεια, την παραγωγή και τη χρήση της φαρμακευτικής κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς δεν κατέταξε την ξηρή κάνναβη στα φάρμακα. Ως εκ τούτου, από τη στιγμή που θα χορηγείται ξηρή κάνναβη στα φαρμακεία, πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση του κινδύνου εκτροπής της.

β. Για το ότι, με βάση τις πρόνοιες των διεθνών συμβάσεων, η διαχείριση της καλλιέργειας φαρμακευτικής κάνναβης ανήκει στο κράτος. Ως εκ τούτου, απαιτείται όπως η διάθεση της φαρμακευτικής κάνναβης γίνεται από μία κρατική αρχή.

γ. Για το εύρος των ειδικοτήτων των ιατρών που προτείνεται στους κανονισμούς να συνταγογραφούν τη φαρμακευτική κάνναβη, καθώς και των ασθενειών για την αντιμετώπιση των οποίων θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

δ. Για το ότι η δυνατότητα χορήγησης φαρμακευτικής κάνναβης σε ασθενείς ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών δεν υιοθετήθηκε σε άλλες χώρες, γι’ αυτό ενδεχομένως να απαιτείται όπως τεθούν ανάλογοι περιορισμοί στις σχετικές πρόνοιες των κανονισμών.

4. Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ)

Οι εκπρόσωποι του ΠΙΣ δήλωσαν ότι ο σύλλογός τους στηρίζει την προσπάθεια που καταβάλλει η πολιτεία για αποποινικοποίηση της χρήσης ιατρικής/φαρμακευτικής κάνναβης. Ωστόσο, υποστήριξαν πως απαιτείται να τεθούν από την πολιτεία αυστηροί κανόνες και συγκεκριμένα ιατρικά πρωτόκολλα που να θέτουν αυστηρά κριτήρια όσον αφορά τη διάθεση της φαρμακευτικής κάνναβης, ώστε να προσφέρεται μόνο σε περιπτώσεις που αποδεδειγμένα μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή. Περαιτέρω, οι ίδιοι εκπρόσωποι δήλωσαν πως θέση του ΠΙΣ είναι ότι πρέπει να επαναξιολογηθούν οι ειδικότητες των ιατρών που θα μπορούν να συνταγογραφούν κανναβινοειδή σκευάσματα, ώστε να συμπεριληφθούν όλες οι ειδικότητες ιατρών που είναι σχετικές με τις παθήσεις που έχουν περιληφθεί στους υπό συζήτηση κανονισμούς. Επιπρόσθετα, υποστήριξαν πως πρέπει να δοθεί έμφαση στην ασθένεια και στην κατάσταση του ασθενούς, για να διασφαλιστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό ότι θα τον βοηθήσει η χορήγηση των κανναβινοειδών ουσιών. Τέλος, οι ίδιοι εκπρόσωποι εισηγήθηκαν όπως η χορήγηση τέτοιων ουσιών εγκρίνεται από ad hoc επιστημονική επιτροπή που θα συστήνεται για κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να θεσμοθετηθεί ειδική ελεγχόμενη διαδικασία συνταγογράφησης.

5. Παγκύπριος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ)

Οι εκπρόσωποι του ΠΦΣ δήλωσαν πως θέση τους είναι ότι κάθε κράτος πρέπει να διασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών του μέσα από την αδειοδότηση και την κυκλοφορία ασφαλών, αποτελεσματικών και ποιοτικών φαρμακευτικών προϊόντων. Περαιτέρω, ανέφεραν ότι η τεκμηριωμένη φαρμακευτική και ιατρική πρακτική αποτελεί το θεμέλιο για την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα των φαρμάκων. Η κάνναβη, παρ’ όλο που ενδεχομένως να διαθέτει ορισμένες δράσεις και να είναι αποτελεσματική έναντι ορισμένων παθήσεων, διαθέτει, όπως και όλες οι ουσίες, αρκετές ανεπιθύμητες αντιδράσεις ή εκδηλώσεις που δυνατό να στρέψουν το ισοζύγιο οφέλους-κινδύνου προς την πλευρά του κινδύνου. Παρ’ όλο που η κάνναβη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “προϊόν καλώς καθιερωμένης χρήσης”, υπάρχουν αρκετά δεδομένα που δημιουργούν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά της ειδικά σε χρόνιους και όχι σε περιστασιακούς χρήστες. Παλαιότερα επιστημονικά δεδομένα καταδείκνυαν ότι η κάνναβη προκαλούσε μόνο ψυχολογική εξάρτηση, ωστόσο κάποια νεότερα στοιχεία αποδεικνύουν ότι φαίνεται να αναπτύσσεται και κάποιας μορφής σωματική εξάρτηση και να οδηγεί στην ανάπτυξη ψυχωτικών καταστάσεων. Τέλος, οι ίδιοι εκπρόσωποι κατέθεσαν στην επιτροπή ορισμένες εισηγήσεις και προβληματισμούς επί των προνοιών των κανονισμών τονίζοντας ότι απαιτείται σοβαρή ρύθμιση της κάνναβης και όχι δαιμονοποίησή της, αλλά ούτε άκριτη απελευθέρωσή της.

6. Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) και Φορέας Προώθησης Υπηρεσιών Υγείας Κύπρου

Οι εκπρόσωποι του ΚΕΒΕ και του Φορέα Προώθησης Υπηρεσιών Υγείας Κύπρου δήλωσαν ότι η προώθηση των προτεινόμενων νομοθετημάτων αναμένεται να επιφέρει θετικά αποτελέσματα στην προσπάθεια που καταβάλλεται, για να καταστεί η Κύπρος ένα αξιόλογο ιατρικό κέντρο και προορισμός τουρισμού υγείας. Ειδικότερα, οι εκπρόσωποι του Φορέα Προώθησης Υπηρεσιών Υγείας σε γραπτό υπόμνημα που κατέθεσαν στην επιτροπή αναφέρουν ότι συμφωνούν με τη χρήση και καλλιέργεια της φαρμακευτικής κάνναβης για ιατρικούς λόγους και θεωρούν ότι μελλοντικά θα υπάρξει εισροή ιατρικού τουρισμού στην Κύπρο. Περαιτέρω, τονίζουν ότι απαιτείται να περιληφθούν στους κανονισμούς αυστηρές ρυθμίσεις και έλεγχοι σε σχέση με την καλλιέργεια, την εισαγωγή και τη διανομή της φαρμακευτικής κάνναβης και διαφωνούν με την παραχώρηση άδειας σε δύο μόνο παραγωγούς, γιατί, όπως υποστηρίζουν, τέτοια ρύθμιση θα δημιουργήσει μονοπώλιο το οποίο θα αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα για τους ξένους να επενδύσουν στη χώρα μας. Για τους πιο πάνω λόγους, εισηγήθηκαν όπως τόσο η καλλιέργεια όσο και η εισαγωγή και διανομή της φαρμακευτικής κάνναβης μην περιοριστούν σε συγκεκριμένο αριθμό επιχειρηματιών, αλλά να είναι ελεύθερες κάτω από αυστηρότατες προδιαγραφές και ελέγχους και να είναι εναρμονισμένες με τις σχετικές οδηγίες και κανονισμούς της ΕΕ.

7. Παγκύπρια Ομοσπονδία Συνδέσμων Πασχόντων και Φίλων (ΠΟΣΠΦ)

Οι εκπρόσωποι της ΠΟΣΠΦ χαιρέτισαν την κατάθεση των υπό συζήτηση κανονισμών, γιατί, όπως ανέφεραν, με την έγκρισή τους θα επέλθει θετική εξέλιξη στα ζητήματα της υγείας, όπως επήλθε και σε πολλές άλλες χώρες και θα βοηθήσει πολλούς ασθενείς. Περαιτέρω, οι ίδιοι εκπρόσωποι δήλωσαν πως η ΠΟΣΠΦ, έχοντας ως κύριο μέλημά της την εξυπηρέτηση του ασθενούς, θεωρεί ότι πρέπει να θεσμοθετηθούν διαδικασίες που να επιτρέπουν την πρόσβαση σε φαρμακευτική κάνναβη οποιουδήποτε ασθενούς έπειτα από επιστημονική τεκμηρίωση. Τέλος, εισηγήθηκαν τη συμμετοχή της ομοσπονδίας την οποία εκπροσωπούν στη συντονιστική επιτροπή που θα καταρτιστεί, για να αξιολογεί τις αιτήσεις για την παραχώρηση άδειας παραγωγών.

8. Κυπριακή Ένωση Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ)

Οι εκπρόσωποι της ΚΕΦΕΑ δήλωσαν πως οι προτεινόμενοι κανονισμοί αναμένεται ότι θα συμβάλουν θετικά στην ενίσχυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο, γι’ αυτό και χαιρετίζουν την προσπάθεια που καταβάλλεται προς την κατεύθυνση αυτή. Περαιτέρω, υπέβαλαν εισηγήσεις για τροποποίηση ορισμένων προνοιών των κανονισμών.

9. Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων (CIPA)

Ο εκπρόσωπος του CIPA συμφώνησε με τις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στους κανονισμούς αυτούς, γιατί, όπως ανέφερε, με την έγκρισή τους από τη Βουλή αναμένεται η προσέλκυση σημαντικών και καινοτόμων επενδύσεων στη χώρα μας.

10. Σωματείο Φίλοι της Κάνναβης

Οι εκπρόσωποι του Σωματείου Φίλοι της Κάνναβης ενημέρωσαν την επιτροπή πως το σωματείο τους συμμετέχει ενεργά στο ευρύτερο κίνημα νομιμοποίησης σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο της ιατρικής χρήσης της κάνναβης. Οι εν λόγω εκπρόσωποι κατέθεσαν εκτενές υπόμνημα στην επιτροπή στο οποίο περιλαμβάνονται οι θέσεις, οι απόψεις, οι προβληματισμοί και οι προτάσεις τους κυρίως επί της βασικής φιλοσοφίας των κανονισμών, της επιστημονικής τεκμηρίωσης και νομιμότητας της χρήσης της κάνναβης, της εγκαθίδρυσης κρατικού μονοπωλίου και του προτύπου αδειοδότησης. Ειδικότερα, υποστηρίζουν πως διαχρονική θέση του σωματείου τους είναι ότι οι ασθενείς πρέπει να έχουν νόμιμη, εύκολη και ασφαλή πρόσβαση στη φαρμακευτική κάνναβη και σε σκευάσματα κάνναβης για ιατρική χρήση, δεδομένου ότι η επιστήμη έχει αποδείξει ότι η κάνναβη είναι ένα ασφαλές και αβλαβές φυτό με πολλαπλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Αναφερόμενοι οι ίδιοι εκπρόσωποι στις πρόνοιες των κανονισμών που προβλέπουν την παραχώρηση δύο μόνο αδειών ανέφεραν ότι αυτές παραβιάζουν νομοθεσίες που αφορούν την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών, καθώς και τη βασική ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική που προστατεύει την οικονομία από τα μονοπώλια. Ειδικότερα, υποστήριξαν πως οι πρόνοιες των κανονισμών συμβάλλουν στη σύσταση, προστασία και λειτουργία μονοπωλίου και αποτελούν κατάφωρη παραβίαση νόμων που διέπουν τις οικονομικές επιχειρήσεις, καθώς και τη σχέση μεταξύ κράτους και ιδιωτικών επιχειρήσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε σχέση με την αδειοδότηση παραγωγής της φαρμακευτικής κάνναβης, οι ίδιοι εκπρόσωποι εισηγήθηκαν τα πιο κάτω:

α. Την παραχώρηση αδειών για ελεγχόμενη καλλιέργεια κάνναβης σε όσους ασθενείς επιθυμούν ή μπορούν να αξιοποιήσουν τέτοια επιλογή.

β. Την υποστήριξη μικρομεσαίων γεωργών και παραγωγών και των συνεργατισμών τους, ώστε να επιδοθούν σε καλλιέργειες και στην παραγωγή σκευασμάτων σε επίπεδο βιοτεχνίας.

Τέλος, οι ίδιοι εκπρόσωποι διαφώνησαν με ορισμένες πρόνοιες των κανονισμών που αφορούν κυρίως το ανώτατο όριο φαρμακευτικής κάνναβης που δικαιούται να προμηθεύεται ο ασθενής κάθε μήνα, τον περιορισμό στη χορήγηση φαρμακευτικής κάνναβης σε ανήλικους, τη χρήση αυτής μόνο για συγκεκριμένες παθήσεις και τη συνταγογράφησή της μόνο από συγκεκριμένες ειδικότητες ιατρών, καθώς και την απαγόρευση της συνταγογράφησής της με τη μορφή του καπνίσματος.

Στο πλαίσιο της μελέτης των υπό συζήτηση νομοθετημάτων, τα κυριότερα ζητήματα που απασχόλησαν την επιτροπή αφορούσαν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Το εύρος των ασθενειών για την αντιμετώπιση των οποίων θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί η φαρμακευτική κάνναβη. Συγκεκριμένα, εκτός από τις ενδείξεις του χρόνιου πόνου, της σπαστικότητας και της ναυτίας λόγω υποβολής σε χημειοθεραπεία, για όλες τις άλλες ασθένειες που έχουν περιληφθεί στους κανονισμούς δε φαίνεται να έχει αποδειχθεί και/ή τεκμηριωθεί ότι απαιτείται η χρήση της φαρμακευτικής κάνναβης.

2. Το γεγονός ότι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν υιοθετήσει πρόνοιες για καλλιέργεια της φαρμακευτικής κάνναβης.

3. Τα προβλεπόμενα στους κανονισμούς μέτρα ασφάλειας που θα λαμβάνονται στις εγκαταστάσεις καλλιέργειας και παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης και η ανάγκη αύξησής τους.

4. Η προβλεπόμενη στους κανονισμούς παροχή υπηρεσιών ασφάλειας από ιδιωτικά γραφεία.

Ο διευθυντής των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, σχολιάζοντας τα πιο πάνω ζητήματα που τέθηκαν από μέλη της επιτροπής, δήλωσε τα πιο κάτω:

1. Στο κείμενο των κανονισμών περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός προνοιών οι οποίες παρέχουν ασφα