Παρόντες:

• Ανδρέας Κυπριανού
• Κώστας Κώστα
• Ανδρέας Πασιουρτίδης
• Άγγελος Βότσης
• Μαρίνος Μουσιούττας
• Ηλίας Μυριάνθους
• Μη μέλη της επιτροπής:
• Γιώργος Περδίκης

 

          Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού μελέτησε την πιο πάνω πρόταση νόμου, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή από την ίδια και τους κ. Γιώργο Περδίκη, βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, και Κωστή Ευσταθίου, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας, σε τρεις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 4 και 11 Ιουνίου και στις 9 Ιουλίου 2019.  Στην πρώτη συνεδρία της επιτροπής κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιόν της ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος, εκπρόσωποι του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, του Υπουργείου Οικονομικών, της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, του Συνδέσμου Προστασίας Δανειοληπτών Τραπεζών και των εργοδοτικών οργανώσεων ΚΕΒΕ και ΟΕΒ.  Η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, η Συνεργατική Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Λτδ (ΣΕΔΙΠΕΣ), η Ομάδα Πρωτοβουλίας Δανειοληπτών σε Ξένο Συνάλλαγμα, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών και η Παγκύπρια Ένωση Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στη συνεδρία της επιτροπής.

          Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νέας νομοθεσίας για προστασία των πολύ μικρών επιχειρήσεων κατά τη σύναψη επιχειρηματικών συμβάσεων από τη χρήση καταχρηστικών ρητρών σε αυτές κατ’ αντίστοιχο τρόπο που προστατεύονται οι καταναλωτές στις καταναλωτικές συμβάσεις δυνάμει του περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις Νόμου.

          Σύμφωνα με τους εισηγητές της πρότασης νόμου, είναι επιτακτική η ανάγκη προστασίας των πολύ μικρών επιχειρήσεων από καταχρηστικές ρήτρες που περιλαμβάνονται σε συμβάσεις, δεδομένου ότι οι πλείστες κυπριακές επιχειρήσεις είναι στην ουσία οικογενειακές επιχειρήσεις και δε διαφέρουν κατά πολύ από τη διαπραγματευτική δύναμη που έχουν οι καταναλωτές κατά τη σύναψη συμβάσεων.

          Ειδικότερα, η πρόταση νόμου προβλέπει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1.         Τον ορισμό μεταξύ άλλων του όρου «πολύ μικρή επιχείρηση».

2.         Τον καθορισμό του πεδίου εφαρμογής του νόμου και τις εξαιρέσεις από αυτόν.

3.         Τον καθορισμό κριτηρίων που καθιστούν μια ρήτρα ως καταχρηστική.

4.         Τις εξουσίες του δικαστηρίου σε υποθέσεις καταχρηστικών ρητρών.

          Σημειώνεται ότι η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού μελέτησε σε αριθμό συνεδριάσεών της το πιο πάνω θέμα, το οποίο αρχικά προτάθηκε να ρυθμιστεί με προτάσεις νόμου που κατέθεσαν στην ολομέλεια οι κ. Γιώργος Περδίκης, βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, και Κωστής Ευσταθίου, βουλευτής εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας, και οι οποίες τροποποιούσαν τον υφιστάμενο περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις Νόμο.  Στα πλαίσια της μελέτης των εν λόγω προτάσεων από την επιτροπή η τελευταία αποφάσισε, με τη σύμφωνη γνώμη των εισηγητών τους, όπως τα θέματα που περιλαμβάνονται σε αυτές είναι ορθότερο να ρυθμιστούν με νέο θεσμικό νομοθετικό πλαίσιο και ως εκ τούτου οι εν λόγω προτάσεις νόμου αποσυρθούν από την ολομέλεια του σώματος.  Συναφώς, οι εισηγητές απέσυραν τις προτάσεις τους και, κατόπιν συνεργασίας με τον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο, ετοίμασαν νέα, την υπό συζήτηση πρόταση νόμου, η οποία, αφού υιοθετήθηκε και από τα μέλη της επιτροπής, κατατέθηκε στην ολομέλεια του σώματος και παραπέμφθηκε στην επιτροπή για εξέταση.

          Στα πλαίσια της πρώτης συνεδρίας της επιτροπής ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών εξέφρασε τις ανησυχίες του επί ορισμένων προνοιών της πρότασης νόμου, όπως αυτές περιλαμβάνονται και στην επιστολή του Υπουργού Οικονομικών προς την επιτροπή σχετικά με το εν λόγω θέμα.  Συγκεκριμένα, στην εν λόγω επιστολή, παρ’ όλο που γίνεται εισήγηση για μη ψήφιση της πρότασης νόμου σε νόμο, ταυτόχρονα υποδεικνύεται όπως, σε περίπτωση υιοθέτησής της, ληφθούν υπόψη μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1.         Επειδή η πρόταση νόμου βασίζεται στη φιλοσοφία της εναρμονιστικής νομοθεσίας που ρυθμίζει τις καταχρηστικές ρήτρες στις συναλλαγές με καταναλωτές, δηλαδή σε συναλλαγές φυσικών προσώπων που ενεργούν κατά την κατάρτιση της εν λόγω σύμβασης για σκοπούς άσχετους με την άσκηση της επιχείρησής τους, η υιοθέτησή της θα έχει ως επακόλουθο την εξίσωση του φυσικού προσώπου που ενεργεί για προσωπικούς σκοπούς με τα πρόσωπα που ενεργούν για επιχειρηματικούς σκοπούς είτε με τη φυσική τους ιδιότητα είτε με τη συμμετοχή τους σε νομικές οντότητες, με ενδεχόμενο αυτή να παραβαίνει το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

2.         Ο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που καλύπτει ο προτεινόμενος ορισμός του όρου «πολύ μικρή επιχείρηση» (περίπου το 90% των κυπριακών επιχειρήσεων)  ενδείκνυται να περιοριστεί με την τροποποίηση αυτού, ώστε να περιλαμβάνει επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών μέχρι €0,6 εκατομ., ενεργητικό €0,5 εκατόμ. και μέχρι δύο άτομα προσωπικό.

3.         Ρήτρα που καθορίζεται ως καταχρηστική σε περίπτωση που πέραν της εξασφάλισης δανειακής σύμβασης ή σύμβασης πιστωτικής διευκόλυνσης με υποθήκη προβλέπεται και κυμαινόμενη εξασφάλιση επί ακίνητης ιδιοκτησίας ή ενεργητικού επιχείρησης δεν μπορεί να θεωρηθεί απαγορευτική, αφού τέτοιες εξασφαλίσεις χρησιμοποιούνται σε κάθε σύγχρονο σύστημα και δεν προβλέπεται  σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα παρόμοιος περιορισμός σε περίπτωση που υπάρξει συναίνεση μεταξύ των μερών.

4.         Η ανάγκη για τροποποίηση της πρόνοιας που προβλέπει ότι το δικαστήριο έχει καθήκον να εξετάζει οποιαδήποτε συμβατική ρήτρα η οποία θεωρείται καταχρηστική, αφού μια τέτοια αναφορά ενδεχομένως περιορίζει τις εξουσίες του δικαστηρίου, παραβιάζοντας τη συνταγματική αρχή της διάκρισης των εξουσιών.

          Οι εκπρόσωποι Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και της Κεντρικής Τράπεζας συμφώνησαν με τα όσα ανέφερε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών.

          Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Δανειοληπτών Τραπεζών συμφώνησε με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της πρότασης νόμου.

          Οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων ΚΕΒΕ και ΟΕΒ εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους σχετικά με τις πρόνοιες της πρότασης νόμου μετά και την τοποθέτηση του εκπροσώπου του Υπουργείου Οικονομικών.

          Η εκπρόσωπος του Συνδέσμου Τραπεζών, αφού διαφώνησε με τους σκοπούς και επιδιώξεις της πρότασης νόμου, κατέθεσε στην επιτροπή μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1.         Η εθνική νομοθεσία αναφορικά με καταχρηστικές ρήτρες, η οποία είναι εναρμονισμένη με το ευρωπαϊκό δίκαιο, καλύπτει μόνο καταναλωτικές συμβάσεις και εφαρμόζεται αποκλειστικά σε φυσικά πρόσωπα τα οποία συμβάλλονται ως καταναλωτές για σκοπούς άσχετους προς τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες.  Ο εν λόγω περιορισμός για προστασία μόνο των φυσικών προσώπων δικαιολογείται λόγω της ανισότητας που δημιουργείται από την εξειδικευμένη γνώση που έχει ο πωλητής στο αντικείμενό του, ο οποίος προσφέρει σε τακτική βάση τις υπηρεσίες του, σε αντίθεση με τον καταναλωτή ο οποίος μεμονωμένα προβαίνει σε αγορά και υπολείπεται των εν λόγω γνώσεων.

2.         Ο καθορισμός ρήτρας ως καταχρηστικής σε περίπτωση που πέραν της εξασφάλισης δανειακής σύμβασης ή σύμβασης πιστωτικής διευκόλυνσης με υποθήκη προβλέπεται και κυμαινόμενη εξασφάλιση επί ακίνητης ιδιοκτησίας ή ενεργητικού επιχείρησης δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, αφού κάτι τέτοιο θα αποτελούσε επέμβαση στο δικαίωμα του συμβάλλεσθαι και στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας, δικαιώματα τα οποία προβλέπονται στο σύνταγμα.

          Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος, αφού συμφώνησε με τους σκοπούς και επιδιώξεις της πρότασης νόμου, εισηγήθηκε στην επιτροπή αριθμό τροποποιήσεων προς βελτίωση του περιεχομένου αυτής σύμφωνα με τα όσα εισηγήθηκαν οι εμπλεκόμενοι που κλήθηκαν και παρευρέθηκαν στη συνεδρία της επιτροπής.

          Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, αποφάσισε τα ακόλουθα:

1.         Την αλλαγή του τίτλου αυτής, ώστε να αναφέρεται ως «Ο περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Επιχειρηματικές Συμβάσεις που Συνάπτονται από Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις Νόμος του 2019».

2.         Την τροποποίηση των κριτηρίων με βάση τα οποία μια επιχείρηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολύ μικρή επιχείρηση, ώστε να περιληφθούν σε αυτά επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών μέχρι €1 εκατομ., ενεργητικό €0,7 εκατόμ. και μέχρι τρεις εργαζομένους.

3.         Την τροποποίηση της σχετικής πρόνοιας, ώστε να διευκρινιστεί ότι ρήτρα σε δανειακή σύμβαση ή σύμβαση πιστωτικής διευκόλυνσης η οποία είναι επαρκώς και πλήρως εξασφαλισμένη με υποθήκη ακινήτου και προβλέπει επιπρόσθετα κυμαινόμενη εξασφάλιση επί ακίνητης ιδιοκτησίας ή ενεργητικού επιχείρησης δε θα θεωρείται καταχρηστική σε περίπτωση που είναι αποτέλεσμα απαίτησης του δανειολήπτη.

4.      Την τροποποίηση της πρόνοιας που ενδεχομένως περιορίζει την εξουσία του δικαστηρίου να εξετάζει κατόπιν αίτησης την καταχρηστικότητα οποιασδήποτε συμβατικής ρήτρας, ώστε αυτή να είναι δυνητική και όχι επιτακτική.

5.      Τη μετάθεση της ημερομηνίας έναρξης της ισχύος του νόμου τέσσερις μήνες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.

          Συναφώς, η επιτροπή τροποποίησε ανάλογα το κείμενο της πρότασης νόμου σύμφωνα με τις πιο πάνω αποφάσεις της.

          Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης της πρότασης νόμου από την επιτροπή, η τελευταία έλαβε αριθμό επιστολών από επηρεαζόμενους φορείς, στις οποίες καταγράφονται οι απόψεις τους σχετικά με πρόνοιες της πρότασης νόμου.  Η επιτροπή στην τελευταία της συνεδρία, η οποία πραγματοποιήθηκε για ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των μελών της, μελέτησε τις εν λόγω επιστολές, ούτως ώστε να έχει ολοκληρωμένη άποψη πριν τη λήψη τελικής απόφασης.

          Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού αποφάσισε όπως προωθήσει για ψήφιση το κείμενο, όπως αυτό διαμορφώθηκε σύμφωνα με τα πιο πάνω, το οποίο θεωρεί ότι διασκεδάζει πολλές από τις ανησυχίες των εμπλεκομένων που τέθηκαν ενώπιόν της και οποιαδήποτε προβλήματα προκύψουν κατά την εφαρμογή των διατάξεων του προτεινόμενου νόμου μπορούν να διορθωθούν στην πορεία, αν αυτό κριθεί αναγκαίο.

          Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, ομόφωνα εισηγείται στην ολομέλεια του σώματος την ψήφιση της πρότασης νόμου σε νόμο, όπως αυτή διαμορφώθηκε σύμφωνα με τα πιο πάνω, αφού προηγουμένως τροποποιηθεί ο τίτλος της, ώστε να αναφέρεται ως «Ο περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Επιχειρηματικές Συμβάσεις που Συνάπτονται από Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις Νόμος του 2019».

 

10 Ιουλίου 2019