Παρόντες:

• Αντρέας Φακοντής, πρόεδρος    
• Σόλων Κασίνης
• Σκεύη Κούτρα Κουκουμά    
• Μαρίνος Μουσιούττας
• Ανδρέας Κυπριανού    
• Άγγελος Βότσης
• Μαριέλλα Αριστείδου    
• Γιώργος Περδίκης

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων μελέτησε το πιο πάνω νομοσχέδιο και τους πιο πάνω κανονισμούς σε αριθμό συνεδριών της, που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ 27 Οκτωβρίου 2014 και 20 Φεβρουαρίου 2018. Στις συνεδρίες της επιτροπής κλήθηκαν και παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, του Γενικού Λογιστηρίου, της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ), της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ), της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Συνδέσμων Γονέων Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες (ΠΟΣΥΓΟΠΕΑ) και των συνδικαλιστικών οργανώσεων ΠΕΟ και ΣΕΚ. Οι εργοδοτικές οργανώσεις ΟΕΒ και ΚΕΒΕ, η συνδικαλιστική οργάνωση ΔΕΟΚ και η Παγκύπρια Συμμαχία για την Αναπηρία, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στις συνεδρίες της επιτροπής.

Σκοπός των πιο πάνω σχεδίων νόμου είναι η κατάργηση του περί Λαχείου Πρόνοιας Νόμου και των σχετικών κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει αυτού στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των σχεδίων κοινωνικής πρόνοιας.

Ενώπιον της επιτροπής κατατέθηκαν τα ακόλουθα στοιχεία:

1. Ο περί Λαχείου Πρόνοιας Νόμος του 1992, ο οποίος έχει ως σκοπό την άσκηση κρατικής μέριμνας και την παροχή έκτακτης βοήθειας σε αναπήρους και δεινοπαθούντες, προβλέπει για:

α. την ίδρυση ειδικού Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας, του οποίου οι πόροι προέρχονται από την πώληση λαχείων,

β. τη διαχείριση του ταμείου από τον Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται σε Κανονισμούς,

γ. την ίδρυση πενταμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, της οποίας ο πρόεδρος και τα μέλη είναι ανάπηροι, οι οποίοι διορίζονται για τριετή θητεία από το Υπουργικό Συμβούλιο από άτομα που προτείνονται από οργανώσεις αναπήρων.

2. Οι περί Λαχείου Πρόνοιας Κανονισμοί του 1994 και 2010 καθορίζουν τη διαδικασία υποβολής και εξέτασης αιτήσεων, όπως και αναλυτικά κριτήρια και προϋποθέσεις έγκρισης αιτήσεων που υποβάλλονται από άτομα με αναπηρίες ή δεινοπαθούντες για την παροχή οικονομικής βοήθειας από το Ταμείο Λαχείου Πρόνοιας.

3. Παρ’ όλο που το ταμείο ιδρύθηκε με στόχο τα κύρια έσοδά του να προέρχονται από την κυκλοφορία λαχείου, από το έτος 1997 και εντεύθεν δεν εκδίδεται λαχείο, αλλά το Υπουργείο Οικονομικών παραχωρεί ετήσια κρατική χορηγία στο ταμείο ύψους €136.700.

4. Από την αξιολόγηση της λειτουργίας του θεσμού κατά τα τελευταία πέντε χρόνια εντοπίστηκαν οι εξής αδυναμίες:

α. Οι υποβαλλόμενες αιτήσεις κατά συντριπτική πλειοψηφία αφορούν την κάλυψη οικονομικών χρεών που τα άτομα με αναπηρίες ή άλλα ενδιαφερόμενα άτομα δυσκολεύονται να αποπληρώσουν λόγω οικονομικών δυσκολιών. Συναφώς, τα μικρά ποσά που εγκρίνονται από το ταμείο δεν εξαλείφουν τα οικονομικά χρέη των αιτητών, αλλά διευκολύνουν και ενισχύουν τις προσπάθειές τους.

β. Η Ελεγκτική Υπηρεσία επανειλημμένα κατά τους ετήσιους ελέγχους που διενεργεί υποβάλλει παρατηρήσεις για την ανάγκη επανεξέτασης της συνέχισης της λειτουργίας του Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας, με την υπόδειξη ότι οι στηριζόμενοι από το Ταμείο Λαχείου Πρόνοιας θα μπορούσαν να στηριχθούν από τα διάφορα άλλα σχέδια του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.

γ. Το Γενικό Λογιστήριο υπέβαλε εισήγηση όπως το Ταμείο Λαχείου Πρόνοιας μεταξύ άλλων ταμείων καταργηθεί και ενσωματωθεί στον κρατικό προϋπολογισμό στο πλαίσιο οικονομικής περισυλλογής.

5. Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αφού έλαβε υπόψη τα πιο πάνω, όπως και τις απόψεις της ΚΥΣΟΑ, αποφάσισε να προχωρήσει με νομοθετική πρόταση για κατάργηση του Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας και κάλυψη των αναγκών των επηρεαζόμενων πολιτών μέσω άλλων κρατικών μηχανισμών. Συναφώς, όπως έχει κατατεθεί, νέα αιτήματα για παραχώρηση έκτακτης οικονομικής βοήθειας θα υποβάλλονται απευθείας στη διοίκηση του ιδίου υπουργείου και θα εξετάζονται στη βάση της ισχύουσας διαδικασίας που ακολουθείται για την εξέταση ανάλογων αιτημάτων. Η παραχωρούμενη οικονομική βοήθεια θα εκταμιεύεται από ενιαίο κονδύλι του προϋπολογισμού της διοίκησης του υπουργείου με τον τίτλο «Άλλα Αναπτυξιακά Έργα και Προγράμματα», το οποίο καλύπτει διάφορες έκτακτες δαπάνες που αποφασίζονται για ποσά μέχρι €10.000 από την Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τη στήριξη ευάλωτων ομάδων ή/και ατόμων του πληθυσμού ή/και οργανώσεων με κοινωνική δραστηριότητα. Θα καλύπτει επίσης έκτακτες ανάγκες ληπτών ή μη ληπτών δημόσιου βοηθήματος, οι οποίοι ικανοποιούν καθορισμένα κριτήρια και δεν καλύπτονται από άλλα σχέδια ή διατάξεις νομοθεσιών που χειρίζονται οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας με έγκριση του αρμόδιου υπουργού.

Στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξήχθη ενώπιον της επιτροπής, ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εργασίας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κατέθεσε στην επιτροπή σχετική επιστολή, ημερομηνίας 13 Ιανουαρίου 2017, στην οποία τονίζονται σχετικά τα εξής:

1. Κατά το έτος 2016 υποβλήθηκαν στην Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έντεκα αιτήματα από άτομα με αναπηρία για σκοπούς κάλυψης έκτακτων αναγκών τους, εκ των οποίων εννέα εγκρίθηκαν με συνολικό εκταμιευθέν ποσό ύψους €18.900 από το κονδύλι της Υπουργού Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Άρθρο 08.957, «Αναπτυξιακά Έργα και Προγράμματα». Δύο αιτήματα που δεν ικανοποιήθηκαν καλύφθηκαν πλήρως από άλλα κονδύλια του ίδιου υπουργείου.

2. Από τα πιο πάνω στοιχεία καταδεικνύεται ότι δεν παρουσιάζεται οποιοδήποτε πρόβλημα στη εξέταση υποβαλλόμενων από άτομα με αναπηρίες αιτήσεων και επομένως δεν υφίσταται ουσιαστικός λόγος που να δικαιολογεί τη μη κατάργηση της οικείας νομοθεσίας και των βάσει αυτής εκδοθέντων κανονισμών.

Σημειώνεται ότι η ΚΥΣΟΑ εξέφρασε την πλήρη αντίθεσή της στην προτεινόμενη κατάργηση του Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας και κατέθεσε στην επιτροπή σχετικά υπομνήματα, αναφέροντας ότι ο θεσμός του Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας έχει καταφέρει να ανταποκριθεί πλήρως στους σκοπούς ίδρυσής του, που είναι η ενδυνάμωση της κρατικής μέριμνας και η παροχή έκτακτης βοήθειας σε άτομα με αναπηρίες. Συναφώς, εισηγείται, αντί την κατάργηση του Ταμείου Λαχείου Πρόνοιας, την ενίσχυση αυτού του θεσμού και την ορθή και πλήρη εφαρμογή των δυνάμει αυτού εκδοθέντων κανονισμών. Από πλευράς της η ΟΠΑΚ σε γραπτό υπόμνημά της, ημερομηνίας 26 Σεπτεμβρίου 2017, σημειώνει ότι, χωρίς να διαφωνεί με την κατάργηση του περί Λαχείου Πρόνοιας Νόμου και των σχετικών κανονισμών, κρίνει ότι για σκοπούς καλύτερης εξυπηρέτησης των αναγκών των ατόμων με αναπηρίες πρέπει να προωθηθεί άλλη νομοθετική ρύθμιση, η οποία να βασίζεται σε μέρος των εσόδων από τις συνολικές πωλήσεις των κρατικών λαχείων, αφού πηγή εσόδων για το Ταμείο Λαχείου Πρόνοιας αποτελούσαν τα έσοδα από τις πωλήσεις του Κρατικού Λαχείου. Επιπρόσθετα, υπέβαλε εισήγηση για ενίσχυση του Ταμείου Ειδικών Αναγκών, το οποίο προβλέπεται στον περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμο, ώστε τα έσοδα αυτού να αυξηθούν σε βαθμό που να επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών των ατόμων με αναπηρίες.

Σημειώνεται ότι επιφυλάξεις επί των προτεινόμενων ρυθμίσεων εκφράστηκαν επίσης από τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Σημειώνεται περαιτέρω ότι η επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πιο πάνω απόψεις, αποφάσισε να προχωρήσει στην περαιτέρω εξέταση των πιο πάνω σχεδίων νόμου από κοινού με τη σχετική πρόταση νόμου με τίτλο «Ο περί Ατόμων με Αναπηρίες (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017», η οποία είχε κατατεθεί στη Βουλή από τον πρόεδρο της επιτροπής και της οποίας σκοπός ήταν η τροποποίηση του περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμου. Απώτερος στόχος της εν λόγω πρότασης νόμου ήταν η διασφάλιση ότι το προβλεπόμενο στην εν λόγω νομοθεσία Ταμείο Ειδικών Αναγκών, μέρος των εσόδων του οποίου προέρχεται από τα καθαρά έσοδα τα οποία εισπράττονται από το Λαχείο Πρόνοιας, σε περίπτωση που η νομοθεσία με βάση την οποία αυτό εκδίδεται καταργούνταν, θα συνέχιζε να ενισχύεται από τον κρατικό προϋπολογισμό κατά το αντίστοιχο και/ή υψηλότερο ποσό. Η εν λόγω πρόταση ψηφίστηκε τελικά σε νόμο στις 10 Νοεμβρίου 2017, ακολούθως όμως αναπέμφθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την 1η Δεκεμβρίου 2017.

Στις 8 Δεκεμβρίου 2017 η Βουλή, αφού επανεξέτασε το θέμα, αποφάσισε να μην εμμείνει στην προηγούμενη απόφασή της και συναφώς αποδέχθηκε μερικώς την αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας, διαμορφώνοντας ανάλογα το κείμενο του νόμου, ο οποίος δημοσιεύτηκε τελικά στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 22 Δεκεμβρίου 2017.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κατά πλειοψηφία του πρόεδρου και του μέλους της βουλευτών της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις, των μελών της βουλευτών της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού και των μελών της βουλευτών της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Κόμματος, εισηγείται στη Βουλή την ψήφιση του νομοσχεδίου σε νόμο και την έγκριση των κανονισμών, όπως αυτοί κατατέθηκαν από την εκτελεστική εξουσία.

Το μέλος της επιτροπής βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί επί του νομοσχεδίου και των κανονισμών κατά τη συζήτησή τους στην ολομέλεια του σώματος.

28 Φεβρουαρίου 2018