Η τελετή της υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης πραγματοποιήθηκε στη Στοά του Αττάλου στην Αθήνα στις 16 Απριλίου 2003 στα πλαίσια ‘Ατυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το οποίο συγκάλεσε η Ελληνική Προεδρεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με την πρόσκληση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Κώστα Σημίτη, η τελετή υπογραφής της Συνθήκης περιλάμβανε σύντομες ομιλίες των 25 Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων (των δεκαπέντε κρατών μελών και των δέκα νέων κρατών μελών), καθώς και των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά την ολοκλήρωση της κάθε ομιλίας, οι δύο πληρεξούσιοι της κάθε χώρας υπέγραψαν τη Συνθήκη Προσχώρησης. Στην περίπτωση της Κύπρου, τη Συνθήκη υπέγραψαν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος και ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Ιακώβου.

Επόμενο και τελικό στάδιο της διαδικασίας της διεύρυνσης αποτέλεσε η επικύρωση της Συνθήκης Προσχώρησης από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Διακήρυξη των Αθηνών, 16 Απριλίου 2003

«Εμείς, οι εκπρόσωποι των πολιτών και των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντιόμαστε σήμερα σε αυτό το συμβολικό τόπο για να γιορτάσουμε ένα ιστορικό γεγονός. Την υπογραφή της συνθήκης προσχώρησης της Κύπρου, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Λεττονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβάκικης Δημοκρατίας και της Σλοβενίας.

Η επιτυχία μας είναι μοναδική. Αυτή η Ένωση αντιπροσωπεύει την κοινή μας αποφασιστικότητα να βάλουμε τέλος σε αιώνες διαμάχης και να υπερβούμε τις προηγούμενες διαιρέσεις της ηπείρου. Αυτή η Ένωση αντιπροσωπεύει την θέλησή μας να ξεκινήσουμε ένα καινούργιο μέλλον βασισμένο στη συνεργασία, το σεβασμό στην διαφορετικότητα, και την αμοιβαία κατανόηση.

Αυτή η Ένωση αντιπροσωπεύει ένα κοινό εγχείρημα: το εγχείρημα να μοιραστούμε το μέλλον μας ως κοινότητα αξιών.

Είμαστε περήφανοι που συμμετέχουμε σε μία Ένωση που ιδρύθηκε βασισμένη στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, και της κυριαρχίας του νόμου. Μία Ένωση δεσμευμένη να ενισχύσει το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την ελευθερία, και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μία Ένωση αφοσιωμένη στις πρακτικές της ανοχής, της δικαιοσύνης, και της αλληλεγγύης.

Η κύρια αξία αυτού του εγχειρήματος βρίσκεται στην ικανότητα της Ένωσης να ενδυναμώσει τους πολίτες της και τα κράτη μέλη. Δουλεύοντας μαζί, εμείς και οι χώρες μας μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε τις αυριανές προκλήσεις.

Στο κατώφλι αυτής της διεύρυνσης, επιβεβαιώνουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επικεντρωθεί σε εκείνες της εργασίες που είναι κρίσιμες για την καλή διαβίωση, την ασφάλεια, και την ευημερία των πολιτών της.

Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε και να υπερασπιζόμαστε τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένης της μάχης κατά οποιασδήποτε μορφής διάκρισης στη βάση του φύλου, της φυλής, της εθνικότητας, της θρησκείας, των πεποιθήσεων, της ηλικίας, ή της σεξουαλικής προτίμησης.

Θα δράσουμε μαζί για να ωθήσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, την πάλη ενάντια στην περιβαντολλογική υποβάθμιση, και για να εγγυηθούμε μία καλύτερη ποιότητα ζωής για τις μελλοντικές γενιές.

Υπογραμμίζουμε τη δέσμευσή μας για μία δυναμική και βασισμένη στη γνώση Ευρωπαϊκή οικονομία, ανοικτή σε όλους, επικεντρωμένη στην βιώσιμη ανάπτυξη και την πλήρη απασχόληση, αλλά και στην κοινωνική ενσωμάτωση και την οικονομική συνοχή.

Θα καταστήσουμε την Ένωση έναν αυθεντικό χώρο ελευθερίας, ασφάλειας, και δικαιοσύνης, και θα συνεχίσουμε να μένουμε προσηλωμένοι σε αυτές τις κεντρικές αρχές.

Θα σεβαστούμε την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των υπηκόων τρίτων χωρών που ζουν και εργάζονται στο εσωτερικό της ΕΕ. Οι αξίες που πρεσβεύουμε δεν  περιορίζονται στους υπηκόους της ΕΕ, αλλά ισχύουν και για όλους όσοι υπακούουν στους νόμους των χωρών μας.

Αυτή την ιστορική ημέρα, που γιορτάζουμε τη διεύρυνση της Ένωσής μας, επαναβεβαιώνουμε τη δέσμευση που αναλάβαμε στηn Κοπεγχάγη για «Μία Ευρώπη», τη συλλογική επιθυμία μας να τη δούμε να εξελίσσεται σε μια περιεκτική Ένωση.

Η Ένταξη είναι ένα νέο συμβόλαιο μεταξύ των πολιτών μας και όχι απλώς μια συνθήκη μεταξύ κρατών. Ως πολίτες αυτής της νέας διευρυμένης Ένωσης διακηρύσσουμε τη δέσμευσή μας προς τους πολίτες των υποψήφιων κρατών μελών. Είμαστε, εξάλλου, δευσμευμένοι να αναπτύξουμε ακόμη βαθύτερους δεσμούς και γέφυρες συνεργασίας με τους γείτονές μας και να μοιραστούμε το μέλλον αυτής της κοινότητας αξιών με άλλους πέρα από τα σύνορά μας.

Πιστεύουμε ότι η Ένωση έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον κόσμο. Θα εργαστούμε για μια πιο ανοιχτή και δίκαιη παγκόσμια οικονομία και μια πραγματικά κοινή παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας, προς όφελος όλων, ειδικά των λαών σε λιγότερο ευνοημένα μέρη του κόσμου. Για το σκοπό αυτό, θα προωθήσουμε ακούραστα το διάλογο μεταξύ των πολιτισμών και θα συμβάλουμε χωρίς συμβιβασμούς στην ενδυνάμωση των θεσμών της παγκόσμιας διακυβέρνησης και στην επέκταση της εμβέλειας  του διεθνούς δικαίου.

Δεσμευόμαστε να ανταποκριθούμε στις διεθνείς ευθύνες μας. Θα υποστηρίξουμε την πρόληψη συγκρούσεων, θα προωθήσουμε τη δικαιοσύνη, θα βοηθήσουμε στη διασφάλιση της ειρήνης και θα υπερασπιστούμε τη παγκόσμια σταθερότητα. Είμαστε αποφασισμένοι να εργαστούμε σε όλα τα επίπεδα για την καταπολέμιση της διεθνούς τρομοκρατίας και τον περιορισμό των όπλων μαζικής καταστροφής. Για το σκοπό αυτό, η Ένωση θα συνεχίσει να ενισχύει  τις πολιτικές και στρατιωτικές δυνατότητές της για να προωθήσει τη σταθερότητα πέρα από τα σύνορά της και να ενισχύσει τους ανθρωπιστικούς της στόχους. Η Ένωση δηλώνει τη στήριξή της στα Ηνωμένα Έθνη και στις προσπάθειές του να εξασφαλίσουν την διεθνή νομιμότητα και την παγκόσμια ευθύνη.

Το συλλογικό μας εγχείρημα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι δυναμικό. Η διαρκής ανανέωση, μαζί με τα μαθήματα των πλούσιων παραδόσεων και της ιστορίας μας, είναι η ίδια η φύση μας. Προσβλέπουμε στις προτάσεις της Συνέλευσης για το Μέλλον της Ευρώπης και στην περαιτέρω επαναξιολόγηση τόσο των δομών όσο και της συμμετοχής στην Ένωση. Η Ευρώπη του μέλλοντος ανήκει σε όλους τους πολίτες της, χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς.

Δηλώνουμε τη δέσμευσή μας στην υπεράσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών στις οποίες βασίζεται η δημοκρατία. Τα δημοκρατικό ιδεώδες πρέπει να είναι ο θεμέλιος λίθος πάνω στον οποίο θα ανθίζει η δική μας κοινότητα αξιών, όχι μόνο για τους πολίτες του σήμερα, αλλά και για τα παιδιά μας και για τα παιδιά των παιδιών μας. Μόνο μέσω της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών και των οργανώσεών τους θα μπορέσει η Ένωση να συνεχίσει να μεγεθύνεται σε όρους ισχύος και νομιμοποίησης. Διακηρύσσοντας εκ νέου τη δέσμευσή μας στη δημοκρατία ως τη θεμελιώδη αξία της Ένωσης, αναγνωρίζουμε ότι αποτελεί παράλληλα τη βασική πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η Ευρώπη μας είναι μια Ευρώπη για όλους.»