Παρόντες:

• Ζαχαρίας Κουλίας, πρόεδρος
• Σκεύη Κούτρα Κουκουμά
• Ειρήνη Χαραλαμπίδου
• Γεώργιος Προκοπίου
• Αννίτα Δημητρίου
• Γιώργος Περδίκης
• Γεώργιος Γεωργίου
• Άννα Θεολόγου
• Μάριος Μαυρίδης

　
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών εξέτασε την πιο πάνω απόφαση σε δύο συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 27 Σεπτεμβρίου και 25 Οκτωβρίου 2018. Στην πρώτη συνεδρία της επιτροπής κλήθηκαν και παρευρέθηκαν η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας και εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών. Σημειώνεται ότι με την εν λόγω απόφαση της Βουλής τίθεται προς έγκριση ο τελικός απολογισμός για το έτος 2017, όπως αυτός παρουσιάζεται στη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2017.

Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας, ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος, διευθύνει και επιβλέπει κάθε λογιστική εργασία η οποία είναι σχετική με τα χρηματικά διαθέσιμα και το λοιπό ενεργητικό της Δημοκρατίας και επίσης αποδέχεται και διενεργεί κάθε πληρωμή χρημάτων που αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία. Επίσης, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 81 του συντάγματος, η δημοσιονομική έκθεση, που αποτελεί τον τελικό απολογισμό εκάστου οικονομικού έτους, κατατίθεται εντός τριών μηνών από τη λήξη του έτους αυτού στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση.

Στα πλαίσια της εξέτασης της πιο πάνω δημοσιονομικής έκθεσης η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε ενημερωτικά μεταξύ άλλων ενώπιον της επιτροπής ότι η δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2017, η οποία κατατέθηκε ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων εντός των χρονικών πλαισίων που καθορίζει το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφορά τον τελικό απολογισμό των οικονομικών συναλλαγών του δημόσιου τομέα για το έτος 2017.

Σύμφωνα με την υπό επισκόπηση έκθεση, το περιεχόμενο της δημοσιονομικής έκθεσης καθορίζεται στο άρθρο 78 του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου και περιλαμβάνει παρουσίαση των εσόδων και των δαπανών που είχαν περιληφθεί στον κρατικό προϋπολογισμό σε σύγκριση με τα πραγματικά έσοδα και τις δαπάνες που αναγνωρίστηκαν κατά το ίδιο οικονομικό έτος, λαμβάνοντας υπόψη και τους συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς και τις τυχόν μεταφορές πιστώσεων. Πέραν του τελικού απολογισμού, η δημοσιονομική έκθεση περιλαμβάνει οποιαδήποτε άλλα θέματα καθορίζονται από τον Γενικό Λογιστή της Δημοκρατίας. Περαιτέρω, σύμφωνα και με τη σχετική εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τη δημοσιονομική έκθεση για το 2017, αυτή αποτελείται από το Μέρος Α´, που αφορά τον τελικό απολογισμό και άλλες οικονομικές καταστάσεις, και από το Μέρος Β´, που περιλαμβάνει αναλυτικές καταστάσεις για τις οικονομικές συναλλαγές που αφορούν στην υλοποίηση του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωματικών πιστώσεων που δόθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους, και καλύπτει τόσο τα υπουργεία όσο και τις ανεξάρτητες υπηρεσίες του κράτους. Σημειώνεται επίσης ότι από το 2017 και έπειτα από εισήγηση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών, στη δημοσιονομική έκθεση περιλαμβάνονται πίνακες υλοποίησης του προϋπολογισμού των δαπανών για το κάθε υπουργείο ξεχωριστά.

Ειδικότερα, στο Μέρος Α΄ της δημοσιονομικής έκθεσης, που αφορά τον τελικό απολογισμό του κρατικού προϋπολογισμού, ο οποίος ετοιμάζεται με βάση τις πραγματικές εισπράξεις και πληρωμές, περιλαμβάνονται διάφορες καταστάσεις που παρουσιάζουν συνοπτικά την υλοποίηση του προϋπολογισμού με διάφορες μορφές και αναλύσεις. Επιπρόσθετα, στο μέρος αυτό της δημοσιονομικής έκθεσης περιλαμβάνονται καταστάσεις που αναλύουν τα καθυστερημένα έσοδα και τις εκκρεμείς οφειλές, καθώς και τις επενδύσεις και τις συνδρομές ή τη συμμετοχή του κράτους σε διεθνείς οργανισμούς. Περαιτέρω, περιλαμβάνονται καταστάσεις για τον δανεισμό, τα γραμμάτια του δημοσίου, τα μεταβιβάσιμα γραμμάτια, τις εγγυήσεις που παρέχει το κράτος, καθώς και τα δάνεια που παραχωρήθηκαν από το δημόσιο ταμείο.

Περαιτέρω, σύμφωνα με το περιεχόμενο της εν λόγω δημοσιονομικής έκθεσης, καθώς και με τα συμπληρωματικά στοιχεία που τη συνοδεύουν, προκύπτουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Οι εισπράξεις από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν κατά το έτος 2017 στα €6.471 εκατομ., ενώ οι αντίστοιχες πληρωμές ανήλθαν στα €5.830 εκατομ. Ως εκ τούτου, το πλεόνασμα που προέκυψε από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες από τις οικονομικές πράξεις που έγιναν το 2017 ανήλθε στα €641 εκατομ. σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €293 εκατομ. το 2016, ενώ είχε προϋπολογιστεί έλλειμμα ύψους €436 εκατομ. Μετά τη συμπερίληψη και των καθαρών πληρωμών για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, δηλαδή των τόκων που ανήλθαν στα €518 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με €501 εκατομ. το 2016, παρουσιάζεται πλεόνασμα για το 2017 ύψους €123 εκατομ. σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους €208 εκατομ. το 2016. Λαμβάνοντας υπόψη και τις αναλήψεις και τις αποπληρωμές δανείων που έγιναν κατά τη διάρκεια του 2017, προέκυψε έλλειμμα ύψους €368 εκατομ. σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €263 εκατομ. το 2016, ενώ είχε αρχικά προϋπολογιστεί έλλειμμα ύψους €1.958 εκατομ.

2. Η αύξηση του πλεονάσματος από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες του έτους 2017, που ανήλθε στα €641 εκατομ. από τα €293 εκατομ. που ήταν το 2016, οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων από έμμεσους φόρους που ανήλθαν στα €3.199 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με €2.833 εκατομ. το 2016, ενώ επηρεάζεται αντίστροφα από την αύξηση στις επιστροφές φόρων και τελών που ανήλθαν στα €326 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με €257 εκατομ. το 2016.

3. Τα έσοδα από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν στα €6.471 εκατομ. (2016: €5.914 εκατομ.) σε σύγκριση με τα προϋπολογισθέντα που ήταν €6.031 εκατομ. (2016: €5.925 εκατομ.), δηλαδή σημειώθηκε ποσοστό υλοποίησης 107,3% (2016: 99,8%). Τα έσοδα ήταν αυξημένα κατά 9,4% σε σχέση με το 2016 και προέρχονταν κυρίως από έμμεσους φόρους 49% (2016: 48%) (2017: €3.199 εκατομ., 2016: €2.833 εκατομ.), από άμεσους φόρους 34% (2016: 37%) (2017: €2.218 εκατομ., 2016: €2.174 εκατομ.) και από άλλα έσοδα 17% (2016: 15%) (2017: €1.051 εκατομ., 2016: €905 εκατομ.). Σημειώνεται ότι η κύρια πηγή εσόδων του κράτους προέρχονται από τη φορολογία, η οποία ανήλθε για το έτος 2017 στο 83% των συνολικών δημόσιων εσόδων.

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι οι εισπράξεις από τους έμμεσους φόρους αυξήθηκαν κατά €366 εκατομ. και ανήλθαν στα €3.199 εκατομ. σε σύγκριση με €2.833 εκατομ. το 2016. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στα αυξημένα έσοδα από την είσπραξη φόρου προστιθέμενης αξίας, στα αυξημένα τέλη μεταβιβάσεων και υποθηκών και στα αυξημένα δικαιώματα εγγραφής εταιρειών. Τα έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας συνεχίζουν να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των έμμεσων φόρων (2017: €2.074 εκατομ., 2016: €1.789 εκατομ.).

Οι εισπράξεις των άμεσων φόρων αυξήθηκαν κατά €44 εκατομ. και ανήλθαν στα €2.218 εκατομ. σε σύγκριση με €2.174 εκατομ. το 2016. Η μεταβολή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εισπράξεων εταιρικού φόρου και φόρων κεφαλαιουχικών κερδών και επηρεάζεται αντίστροφα από τη μείωση στις εισπράξεις φόρων ακίνητης ιδιοκτησίας και της έκτακτης εισφοράς.

Στα υπόλοιπα έσοδα του κράτους, που ανέρχονται στα €1.000 εκατομ. σε σύγκριση με €905 εκατομ. το 2016, περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων έσοδα από προσφορά υπηρεσιών και πώληση αγαθών ύψους €230 εκατομ. (2016: €233 εκατομ.), χορηγίες που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ύψους €77 εκατομ. (2016: €38 εκατομ.), μέρισμα από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ύψους €59 εκατομ. (2016: €93 εκατομ.) και δικαιώματα διαχείρισης αερολιμένων και λιμένων ύψους €77 εκατομ. (2016: €37 εκατομ.). Επίσης, κατά το 2017 λήφθηκαν μερίσματα ύψους €26 εκατομ. (2016: €66 εκατομ.) από οργανισμούς δημόσιου δικαίου (2017: Cyta €26 εκατομ. και Αρχή Λιμένων Κύπρου €0 εκατομ., σε σύγκριση με το 2016: Cyta €50 εκατομ. και Αρχή Λιμένων Κύπρου €16 εκατομ.).

4. Οι δαπάνες για λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν στα €5.830 εκατομ. (2016: €5.622 εκατομ.) σε σύγκριση με τις προϋπολογισθείσες που ήταν €6.467 εκατομ. (2016: €6.258 εκατομ.), δηλαδή σημειώθηκε ποσοστό υλοποίησης 90% (2016: 90%). Σημειώνεται ότι οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 3,7%, κυρίως λόγω αυξημένων μεταβιβάσεων εσωτερικού, δηλαδή αυξημένων χορηγιών ή συνεισφορών σε διάφορους οργανισμούς, αυξημένων δαπανών σε σχέση με τα έσοδα, δηλαδή επιστροφές φόρων και μισθολογικών αυξήσεων. Ειδικότερα, οι δαπάνες για λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες του έτους αποτελούνται κυρίως από μεταβιβάσεις 36% ύψους €2.085 εκατομ. (2016: €2.064 εκατομ.), δαπάνες προσωπικού 32% ύψους €1.837 εκατομ. (2016: €1.805 εκατομ.), λειτουργικές δαπάνες 18% ύψους €1.030 εκατομ. (2016: €888 εκατομ.), συντάξεις (€535 εκατομ.) και φιλοδωρήματα (€54 εκατομ.) 10% συνολικού ύψους €589 εκατομ. (2016: €577 εκατομ.) και κεφαλαιουχικές δαπάνες 5% ύψους €289 εκατομ. (2016: €288 εκατομ.).

5. Οι μεταβιβάσεις ανήλθαν κατά το έτος 2017 στα €2.085 εκατομ. (2016: €2.064 εκατομ.) και αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών του κράτους. Αφορούν κυρίως χορηγίες και συνεισφορές του κράτους σε διάφορους οργανισμούς, στις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και σε φυσικά πρόσωπα. Ειδικότερα, οι χορηγίες προς τους οργανισμούς δημόσιου δικαίου ανήλθαν κατά το έτος 2017 στο συνολικό ποσό ύψους €273 εκατομ. και οι χορηγίες προς τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ανήλθαν στο συνολικό ποσό ύψους €121 εκατομ. Οι κοινωνικές παροχές αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία μεταβιβάσεων και ανήλθαν κατά το έτος 2017 στα €901 εκατομ. σε σύγκριση με €960 εκατομ. το 2016. Οι σημαντικότερες κοινωνικές παροχές ήταν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (2017: €253 εκατομ., 2016: €258 εκατομ.), το επίδομα τέκνου (2017: €113 εκατομ., 2016: €114 εκατομ.), η χορηγία σε συνταξιούχους με χαμηλά εισοδήματα (2017: €47 εκατομ., 2016: €45 εκατομ.), η κοινωνική σύνταξη (2017: €70 εκατομ., 2016: €69 εκατομ.) και η φοιτητική χορηγία (2017: €50 εκατομ., 2016: €50 εκατομ.).

6. Οι δαπάνες προσωπικού ανήλθαν κατά το έτος 2017 στα €1.837 εκατομ. (2016: €1.805 εκατομ.) σημειώνοντας αύξηση 1,8%. Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών προσωπικού αφορά το προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ποσοστό 34%) με συνολική δαπάνη που ανήλθε στα €623 εκατομ. (2016: €609 εκατομ.), ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο αφορά το προσωπικό του Υπουργείου Υγείας (ποσοστό 15%) με συνολική δαπάνη που ανήλθε στα €270 εκατομ. (2016: €262 εκατομ.).

7. Οι λειτουργικές δαπάνες ανήλθαν κατά το έτος 2017 σε €1.030 εκατομ. σε σύγκριση με €888 εκατομ. το 2016 σημειώνοντας αύξηση 16%. Οι κυριότερες κατηγορίες λειτουργικών δαπανών αφορούν στις επιστροφές φόρων και τελών ποσού ύψους €326 εκατομ., στις δαπάνες άμυνας και αστυνόμευσης ποσού ύψους €209 εκατομ., στις δαπάνες για αγορά φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών ποσού ύψους €130 εκατομ. και στις δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες/έρευνες ποσού ύψους €67 εκατομ.

8. Τα κρατικά έσοδα ανήλθαν σε ποσό ύψους €7.909 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με ποσό ύψους €7.718 εκατομ. το 2016, δηλαδή αυξήθηκαν κατά 2,5%, ενώ τα προϋπολογισθέντα έσοδα ανήλθαν στο ποσό των €7.143 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με το ποσό των €7.462 εκατομ. το 2016, σημειώθηκε δηλαδή ποσοστό υλοποίησης των εσόδων ύψους 111% το 2017 σε σύγκριση με ποσοστό ύψους υλοποίησης 103% το 2016. Ειδικότερα, τα έσοδα/εισπράξεις του έτους 2017 προέρχονταν κυρίως από έμμεσους φόρους κατά ποσοστό 49% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 48% το 2016, από άμεσους φόρους κατά ποσοστό 34% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 37% το 2016 και από άλλα έσοδα κατά ποσοστό 17% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 15% το 2016.

9. Οι κρατικές δαπάνες ανήλθαν σε ποσό ύψους €8.277 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με ποσό ύψους €7.455 εκατομ. το 2016, αυξήθηκαν δηλαδή κατά 11%, ενώ οι προϋπολογισθείσες δαπάνες ανήλθαν στα €9.101 εκατομ. το 2017 σε σύγκριση με το ποσό των €8.254 εκατομ. το 2016, σημειώθηκε δηλαδή ποσοστό υλοποίησης των δαπανών ύψους 91% το 2017 σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό ύψους 90% το 2016. Ειδικότερα, οι δαπάνες/πληρωμές του έτους 2017 προέρχονταν κυρίως από μεταβιβάσεις κατά 36% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 37% το 2016, από δαπάνες προσωπικού κατά 32% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό ύψους 32% το 2016, από λειτουργικές δαπάνες κατά 18% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 16% το 2016, από συντάξεις και φιλοδωρήματα κατά 10% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό ύψους 10% το 2016 και από κεφαλαιουχικές δαπάνες κατά 5% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό ύψους 5% το 2016.

10. Οι εισπράξεις από χρηματοδοτικές δραστηριότητες κατά το έτος 2017, δηλαδή οι αναλήψεις νέων δανείων, ανήλθαν στα €1.421 εκατομ. (2016: €1.787 εκατομ.), ενώ οι πληρωμές, δηλαδή οι αποπληρωμές δανείων, ανήλθαν στο €1.912 εκατομ. (2016: €1.316 εκατομ.). Το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων (€850 εκατομ.) αφορούσε έκδοση Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Γραμματίων.

11. Ο προϋπολογισμός για το έτος 2017 προνοούσε δαπάνες συνολικού ύψους €7.137 εκατομ. (2016: €7.392 εκατομ.). Κατά τη διάρκεια του έτους εγκρίθηκαν συμπληρωματικές πιστώσεις ύψους €1.964 εκατομ. (2016: €862 εκατομ.), που προήλθαν από συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς, ύψους €271 εκατομ. (2016: €68 εκατομ.), και πρόσθετες πιστώσεις από το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας, ύψους €1.693 εκατομ. (2016: €794 εκατομ.), οι οποίες δεν απαιτούν κατάθεση συμπληρωματικών προϋπολογισμών. Κατά συνέπεια, οι συνολικές εγκριθείσες δαπάνες ανήλθαν για το 2017 στο ποσό των €9.101 εκατομ. σε σύγκριση με το ποσό των €8.254 εκατομ. το 2016.

12. Τα καθυστερημένα έσοδα σημείωσαν αύξηση από €2.303 εκατομ. μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016 και ανήλθαν στα €2.521 εκατομ. στο τέλος του 2017, δηλαδή σημείωσαν αύξηση κατά 9,5%, και αφορούσαν κυρίως ποσό ύψους €1.857 εκατομ. στα έσοδα του Τμήματος Φορολογίας σε σύγκριση με ποσό ύψους €1.823 εκατομ. το 2016 και ποσό ύψους €142 εκατομ. στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων σε σύγκριση με ποσό ύψους €136 εκατομ. το 2016. Σημειώνεται ότι από το έτος 2014 το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας δημοσιεύει κατάλογο με τις διαγραφές που έγιναν από την Τεχνική Επιτροπή Διαγραφής Μη Εισπράξιμων Δημοσίων Χρημάτων, Αξιών και Υλικών, σύμφωνα με τις πρόνοιες των περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και περί του Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμων.

Ειδικότερα, μέσω της διαδικασίας συμψηφισμού εισπράχθηκαν κατά το 2017 έσοδα συνολικού ύψους €34,8 εκατομ. (2016: €33,8 εκατομ.), τα οποία αφορούσαν κυρίως έσοδα από το Τμήμα Φορολογίας και το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σημειώνεται επίσης ότι με την έναρξη της εν λόγω διαδικασίας, μέχρι την 31η Αυγούστου 2018 έχουν εισπραχθεί συνολικά ποσά ύψους €176,8 εκατομ.

13. Το ύψος των εκκρεμουσών οφειλών την 31η Δεκεμβρίου 2017 ήταν €7 εκατομ. σε σύγκριση με €5,5 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2016, σημειώνοντας αύξηση κατά 27%. Επιπλέον, οι οφειλές του κράτους για επιστροφές φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) την 31η Δεκεμβρίου 2017 ανέρχονταν στα €260 εκατομ. (31η Δεκεμβρίου 2016: €193 εκατομ.) και οι οφειλόμενες αποζημιώσεις για απαλλοτριώσεις ανέρχονταν στα €271 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2017 (31η Δεκεμβρίου 2016: €330 εκατομ.).

14. Το συνολικό ύψος του δανεισμού, δηλαδή του δημόσιου χρέους την 31η Δεκεμβρίου 2017, περιλαμβανομένου του ενδοκυβερνητικού δανεισμού ύψους €7.921 εκατομ., ανήλθε στα €26.327 εκατομ. σε σύγκριση με €26.878 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2016, από τα οποία τα €15.347 εκατομ. αφορούσαν δάνεια εξωτερικού (2016: €15.311 εκατομ.). Στα πλαίσια υλοποίησης της Συμφωνίας Διευκόλυνσης Χρηματοδοτικής Στήριξης, η οποία υπογράφτηκε με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας το 2013, η Κυπριακή Δημοκρατία θα λάμβανε δανειοδότηση συνολικού ύψους €8.968 εκατομ. από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και περίπου €1.000 εκατομ. από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2017 εκταμιεύτηκαν €6.300 εκατομ. από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και €1.010 εκατομ. από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Επιπρόσθετα, όσον αφορά τα δάνεια εξωτερικού, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει λάβει δάνειο ύψους €2.500 εκατομ. από τη Ρωσική Ομοσπονδία, το οποίο φέρει επιτόκιο 2,5% και είναι αποπληρωτέο σε οκτώ ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις, οι οποίες άρχισαν να καταβάλλονται από την 1η Μαρτίου 2018.

15. Το συνολικό ύψος των κρατικών εγγυήσεων που εκκρεμούσαν την 31η Δεκεμβρίου 2017 ήταν €2.007 εκατομ. σε σύγκριση με €2.082 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2016, σημειώνοντας μείωση κατά 1%.

16. Το ύψος των δανείων προς τρίτους το οποίο εκκρεμούσε την 31η Δεκεμβρίου 2017 ανερχόταν στα €958 εκατομ. σε σύγκριση με €992 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2016, σημειώνοντας μείωση κατά 3,4%.

17. Το συνολικό ύψος των επενδύσεων για το έτος 2017 ανήλθε στα €1.639 εκατομ. σε σύγκριση με το ίδιο ποσό ύψους €1.639 εκατομ. το 2016.

Επιπρόσθετα, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε μεταξύ άλλων ενώπιον της επιτροπής ότι μέσω του αναβαθμισμένου νομικού πλαισίου που ισχύει από το 2014 το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας έχει προχωρήσει στις ακόλουθες ενέργειες:

1. Δημοσιοποίηση/διαφάνεια των οικονομικών συναλλαγών του κράτους:

Εφαρμόζοντας τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας στο πλαίσιο της ενίσχυσης της διαφάνειας, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας προχώρησε σε αναβάθμιση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που παρέχεται στο κοινό με τη δημοσιοποίηση μεταξύ άλλων των πιο κάτω στοιχείων/πληροφοριών μέσω της ιστοσελίδας του:

α. Καταλόγου των φυσικών/νομικών προσώπων που έλαβαν ποσά πέραν του €1 εκατομ. από τη Δημοκρατία, καθώς και των συναλλαγών ύψους πέραν των €5.000 για κάθε τμήμα/υπηρεσία/ειδικό ταμείο της κυβέρνησης για το έτος 2017.

β. Των διαγραφών από την Τεχνική Επιτροπή Διαγραφής Μη Εισπράξιμων Δημοσίων Χρημάτων, Αξιών και Υλικών.

γ. Του συμψηφισμού εσόδων και εξόδων της Δημοκρατίας.

δ. Καταλόγου χορηγιών που δόθηκαν κατά το 2017.

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι μέσω της διαδικασίας συμψηφισμού εισπράχθηκαν κατά το 2017 έσοδα συνολικού ύψους €34,8 εκατομ., τα οποία αφορούν κυρίως τα έσοδα του Τμήματος Φορολογίας και εισφορές προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Από την έναρξη της εφαρμογής της νομοθεσίας μέχρι την 31η Αυγούστου 2018 έγιναν συμψηφισμοί και έχουν εισπραχθεί συνολικά ποσά ύψους €176,8 εκατομ. σε σύγκριση με €134 εκατομ. μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2017.

Η παροχή έγκαιρης και χρήσιμης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης ενισχύεται και αναβαθμίζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών των ενδιαφερόμενων μερών. Τονίζεται επίσης ότι με τη δημοσιοποίηση των πιο πάνω στοιχείων εξυπηρετείται ταυτόχρονα και η ίση μεταχείριση των πολιτών.

2. Κυβερνητικές εγγυήσεις:

Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 3 Ιουνίου 2015, ανατέθηκε στο Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας η αρμοδιότητα της διαχείρισης και παρακολούθησης των κυβερνητικών εγγυήσεων, της αξιολόγησης νέων αιτημάτων για παραχώρηση εγγυήσεων και της ετοιμασίας εκθέσεων αξιολόγησης των πιστωτικών κινδύνων που προκύπτουν από τις κυβερνητικές εγγυήσεις. Σημειώνεται επίσης ότι το έτος 2017 δεν παραχωρήθηκε οποιαδήποτε νέα κυβερνητική εγγύηση. Επιπρόσθετα, με την ανάληψη των πιο πάνω αρμοδιοτήτων, ετοιμάστηκε από το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας Εγχειρίδιο Διαδικασιών Παραχώρησης και Διαχείρισης Κυβερνητικών Εγγυήσεων, το οποίο έχει εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς και εκθέσεις αξιολόγησης των πιστωτικών κινδύνων που απορρέουν από το Χαρτοφυλάκιο των Κυβερνητικών Εγγυήσεων.

Τέλος, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας, αναφερόμενη στον εκσυγχρονισμό της λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης του κράτους, δήλωσε ότι το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας, ανταποκρινόμενο στις πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιουργήθηκαν με την οικονομική κρίση, έχει αναλάβει πρωτοβουλία για προσφορά αναβαθμισμένης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, η οποία αναμένεται να βοηθήσει ουσιαστικά τόσο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσο και στη λογοδοσία στο δημόσιο. Στο πλαίσιο αυτό έχουν συσταθεί ομάδες εργασίας, οι οποίες μελετούν και υλοποιούν τα εξής:

1. Την εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (σύστημα ERP), το οποίο θα περιλαμβάνει αριθμό εφαρμογών λογισμικού που υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και λειτουργιών πέραν των λογιστικών και αποτελεί ένα εργαλείο ελέγχου, παρακολούθησης και συντονισμού των εργασιών με οριζόντια εφαρμογή σε ολόκληρο τον κρατικό τομέα. Το σύστημα αυτό θα παρέχει πιο αξιόπιστη και πλήρη εικόνα για υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και θα λειτουργεί υποστηρικτικά τόσο στη διοικητική μεταρρύθμιση όσο και στη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών. Σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που τέθηκαν, έχει ήδη ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των προσφορών και επίκειται η κατακύρωση και υπογραφή του συμβολαίου με τον ανάδοχο. Το ERP σύστημα θα υποστηρίζει πέραν των 5 000 χρηστών και θα εφαρμοστεί σε φάσεις, με την τελευταία να υπολογίζεται να ολοκληρωθεί σε τέσσερα έτη από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης.

2. Τη μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων, η οποία θα παρέχει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα στο κράτος να παρακολουθεί και να αξιοποιεί καλύτερα τα περιουσιακά του στοιχεία, καθώς και να γνωρίζει άμεσα τους χρεώστες και τους πιστωτές του, εξέλιξη που θα υποβοηθήσει τον στόχο της καλύτερης εισπραξιμότητας των οφειλόμενων ποσών στο δημόσιο. Παράλληλα, θα μπορεί να γίνεται καλύτερη και πιο έγκαιρη διαχείριση των κινδύνων με την παροχή όλης της οικονομικής πληροφόρησης που αφορά ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Έχουν ήδη εγκριθεί όλες οι νέες λογιστικές πολιτικές, που θα καθορίζουν τόσο την αναγνώριση όσο και την αποτίμηση της αξίας των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η ογκώδης διαδικασία συλλογής της κατάλληλης οικονομικής πληροφόρησης. Παράλληλα, ετοιμάζονται τα σχετικά εγχειρίδια τα οποία θα καθοδηγούν τους αρμόδιους λειτουργούς για τις νέες λογιστικές διαδικασίες, ώστε να παράγεται η λογιστική πληροφόρηση που απαιτείται. Με την ολοκλήρωση της πιο πάνω διαδικασίας, καθώς και με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των τεχνικών υποστηρικτικών εργαλείων που θα έχει στη διάθεσή του το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας θα καθοριστεί και ο χρόνος ετοιμασίας του αρχικού ισολογισμού στη νέα λογιστική βάση, ο οποίος υπολογίζεται να είναι έτοιμος με ημερομηνία αναφοράς την 1η Ιανουαρίου 2020.

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η οργάνωση των Ομάδων Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Διαχείρισης των υπουργείων, ώστε να αναβαθμιστεί η παροχή οικονομικής πληροφόρησης προς τα κέντρα λήψης αποφάσεων του κάθε υπουργείου και των τμημάτων του.

Η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε επίσης ότι τα οφέλη για το κράτος από τις πιο πάνω εξελίξεις αναμένεται να είναι τεράστια, καθότι θα ενισχυθούν οι δυνατότητες όλων των υπουργείων και τμημάτων για βελτίωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και γενικότερα του τρόπου εργασίας και λήψης αποφάσεων, καθώς και της οικονομικής πληροφόρησης που προσφέρεται.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το σκέλος των δαπανών του κράτους, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε ενώπιον της επιτροπής ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατά το υπό εξέταση έτος κατέβαλε προς τα Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως συνεισφορά από ίδιους πόρους ΦΠΑ και από ίδιους πόρους ως ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος συνολικό ποσό ύψους €178 εκατομ. (2016: €160 εκατομ.). Την ίδια χρονική περίοδο έλαβε ως χορηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση ποσό που ανερχόταν μόλις στα €77 εκατομ. (2016: €38 εκατομ.).

Περαιτέρω, η ίδια αξιωματούχος δήλωσε ότι το ύψος του δημόσιου χρέους, εξαιρουμένου του ενδοκυβερνητικού δανεισμού, ύψους €7.921 εκατομ., την 31η Δεκεμβρίου 2017 ανήλθε στα €18.400 εκατομ. σε σύγκριση με €19.200 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2016, από τα οποία τα €15.347 εκατομ. είναι δάνεια εξωτερικού (€2016: €15.311 εκατομ.), για τα οποία το κράτος κατέβαλε για εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους τόκους συνολικού ύψους €518 εκατομ. (2016: €501 εκατομ.). Σήμερα, πρόσθεσε, το δημόσιο χρέος ανέρχεται στα €22.500 εκατομ. περίπου, λαμβάνοντας επίσης υπόψη και την πρόσφατη έκδοση ομολόγου ύψους €1.500 εκατομ. και των ομολόγων ύψους €3.190 εκατομ. προς τη Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα. Σημειώνεται επίσης ότι το μέσο επιτόκιο δανεισμού ανέρχεται στο 2,4%. Περαιτέρω, κατέληξε, τα δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα αποπληρωθούν σταδιακά μέχρι τον Ιανουάριο του 2026, ενώ το δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας μέχρι τον Οκτώβριο του 2031. Ειδικότερα, όσον αφορά το δάνειο που έχει συνάψει η Κυπριακή Δημοκρατία το 2012 από τη Ρωσική Ομοσπονδία ύψους €2.500 εκατομ., φέρει επιτόκιο ύψους 2,5% και είναι αποπληρωτέο σε οχτώ ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις ύψους €312,5 εκατομ., οι οποίες άρχισαν την 1η Μαρτίου 2018 και θα ολοκληρωθούν την 1η Σεπτεμβρίου 2021.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών, αφού έλαβε υπόψη όλα τα στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιόν της για εκπλήρωση της συνταγματικής υποχρέωσής της που πηγάζει από το άρθρο 81.2 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί κατά τη συζήτηση του τελικού απολογισμού στην ολομέλεια του σώματος. Στη βάση των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών υποβάλλει στην ολομέλεια της Βουλής την παρούσα έκθεσή της για έγκριση της σχετικής απόφασης που αφορά τον τελικό απολογισμό όπως αυτός παρουσιάζεται στη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2017.

Με την επιφύλαξη των μελών της επιτροπής να τοποθετηθούν τελικά στην ολομέλεια της Βουλής γύρω από τον τελικό απολογισμό του 2017, τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού προχώρησαν στις ακόλουθες παρατηρήσεις αναφορικά με τη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2017:

1. Η δημοσιονομική έκθεση για το 2017 καταγράφει μια ολοκληρωμένη εικόνα των δημόσιων οικονομικών της κυβέρνησης, η οποία καταγράφει πλεόνασμα στον προϋπολογισμό για τρίτη διαδοχική χρονιά. Από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε να έχει πλεόνασμα στον προϋπολογισμό για τρία συναπτά έτη. Όλες οι ενδείξεις είναι ότι ο προϋπολογισμός για το 2018 είναι ήδη πλεονασματικός, αλλά και ο προϋπολογισμός του 2019 προβλέπεται να είναι επίσης πλεονασματικός.

2. Η επίτευξη δημοσιονομικών πλεονασμάτων είναι διπλή επιτυχία, εάν ληφθεί υπόψη ότι δε συνοδεύονται από μείωση των δαπανών αλλά από αύξηση. Οι δαπάνες στον προϋπολογισμό κατέγραψαν αύξηση κατά το 2017 και συνεχίζουν να αυξάνονται. Οι αυξήσεις στις δαπάνες καταγράφονται τόσο σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του κράτους όσο και για σκοπούς κοινωνικής πολιτικής. Η Κύπρος διαθέτει σήμερα ένα από τα καλύτερα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας, το οποίο είναι ολοκληρωμένο και στοχευμένο, με τις κατάλληλες ασφαλιστικές δικλίδες, που αποτρέπουν εκμετάλλευση του συστήματος όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα όπως εφαρμόζεται στην Κύπρο αποτελεί παράδειγμα και για άλλες χώρες της Ευρώπης.

3. Η υπό εξέταση δημοσιονομική έκθεση καταγράφει επίσης σημαντική αύξηση των εσόδων. Η αύξηση των εσόδων δεν είναι αποτέλεσμα φορομπηχτικών πολιτικών αλλά της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης ως αποτελέσματος της ανάπτυξης. Η αύξηση των εσόδων επιτρέπει αύξηση των δαπανών, που στηρίζουν τόσο την ανάπτυξη όσο και την κοινωνική πολιτική, για να επιτευχθεί καλύτερη αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου της οικονομίας.

4. Βεβαίως, όπως όλοι γνωρίζουμε, η καλύτερη κοινωνική πολιτική είναι η ανάπτυξη της οικονομίας, διότι η ανάπτυξη παράγει θέσεις εργασίας και υψηλότερα εισοδήματα. Η κυβέρνηση κατάφερε με έξυπνες κινήσεις να δημιουργήσει ανάπτυξη, η οποία συνεχίζεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. Χωρίς ελλείμματα και χωρίς αύξηση του δημόσιου χρέους αλλά με κίνητρα προς τον ιδιωτικό τομέα η οικονομία δημιουργεί θέσεις εργασίας και αυξημένα έσοδα για το κράτος.

5. Τα νοικοκυρεμένα δημοσιονομικά και γενικά η δημοσιονομική πειθαρχία και σταθερότητα είναι βασικοί πυλώνες για την υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας και απαραίτητες προϋποθέσεις για την εικόνα της οικονομίας στις αγορές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ομόλογα της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν εξέλθει από την κατηγορία “σκουπίδια” μετά από αρκετά χρόνια, ενώ το κόστος δανεισμού για νέο δανεισμό έχει υποχωρήσει στο 1,6%, το χαμηλότερο ιστορικό του επίπεδο.

6. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός χαιρετίζει τις προσπάθειες της Γενικής Λογίστριας για εκσυγχρονισμό της λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης του κράτους με δύο σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες ξεκίνησαν πέρυσι και συνεχίζονται. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αφορούν την εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων και τη μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων. Οι δύο αυτές μεταρρυθμίσεις θα επιτρέπουν στην κυβέρνηση να ασκεί καλύτερο έλεγχο στις δραστηριότητές της. Παράλληλα, η προετοιμασία των δημοσιονομικών λογαριασμών στη βάση των δεδουλευμένων θα επιτρέπει σε όλους τους εμπλεκομένους να βλέπουν την πραγματική εικόνα των δημόσιων οικονομικών.

Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις διατύπωσαν τις εξής επισημάνσεις ως προς τη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε το 2017:

1. Οι πραγματικές δαπάνες για κοινωνικές παροχές το 2017 ανήλθαν στα €901 εκατομ., ήταν δηλαδή κατά €72 εκατομ. μειωμένες σε σχέση με το εγκεκριμένο κονδύλι στον προϋπολογισμό του έτους. Παρουσιάζεται συνεπώς μια αδυναμία πλήρους υλοποίησης και χρήσης του εν λόγω κονδυλίου από την κυβέρνηση προς όφελος των πολιτών και όσων έχουν ανάγκη κρατικής στήριξης.

2. Οι πραγματικές αναπτυξιακές δαπάνες για το 2017 περιορίστηκαν στα €579 εκατομ., ενώ ο προϋπολογισμός του έτους προέβλεπε κονδύλια ύψους €820 εκατομ. Η υλοποίηση δηλαδή των αναπτυξιακών δαπανών άγγιξε μόλις το 71% των εγκεκριμένων δαπανών. Το χαμηλό ποσοστό υλοποίησ