Παρόντες:

• Ανδρέας Φακοντής, πρόεδρος    
• Μάριος Μαυρίδης  
• Μαριέλλα Αριστείδου    
• Μαρίνος Μουσιούττας 
• Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης
• Γιώργος Περδίκης
• Λίνος Παπαγιάννης

   　
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο και τους πιο πάνω κανονισμούς σε τρεις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 30 Οκτωβρίου και στις 13 και 20 Νοεμβρίου 2018.

Στο πλαίσιο των συνεδριάσεων αυτών κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιον της επιτροπής εκπρόσωποι του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, του Υπουργείου Υγείας, του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της ΠΕΟ, της ΟΕΒ, του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ), του Συμβουλίου Εγγραφής Φυσικών Ιατρικής Κύπρου, της Ένωσης Φυσικών Κύπρου, της Ακτινολογικής Εταιρείας Κύπρου, του Συνδέσμου Ιατροφυσικής και Βιοϊατρικής Μηχανικής Κύπρου και του Παγκύπριου Συλλόγου Εγγεγραμμένων Ακτινολόγων και Τεχνολόγων Ακτινοθεραπευτών. Η ΣΕΚ, η ΔΕΟΚ, το ΚΕΒΕ, το ΕΤΕΚ, η Παγκύπρια Ένωση Επιστημόνων Χημικών, ο Παγκύπριος Οδοντιατρικός Σύλλογος και ο Παγκύπριος Κτηνιατρικός Σύλλογος, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στις συνεδρίες της επιτροπής.

Σκοπός του νομοσχεδίου, καθώς και των κανονισμών οι οποίοι εκδίδονται δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 62 του περί Προστασίας από Ιονίζουσες Ακτινοβολίες και Πυρηνικής και Ραδιολογικής Ασφάλειας και Προστασίας Νόμου είναι αφενός η εναρμόνιση του εθνικού δικαίου με την «Οδηγία 2013/59/Ευρατόμ του Συμβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2013 για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφαλείας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες και την κατάργηση των Οδηγιών 89/618/Ευρατόμ, 90/641/Ευρατόμ, 96/29/Ευρατόμ, 97/43/Ευρατόμ και 2003/122/Ευρατόμ» και αφετέρου η αντικατάσταση της ισχύουσας νομοθεσίας για θέματα ακτινοπροστασίας και πυρηνικής και ραδιολογικής ασφάλειας και προστασίας.

Ειδικότερα, με τα υπό εξέταση νομοθετήματα επιδιώκεται η θέσπιση ομοιόμορφων βασικών προτύπων ασφάλειας για την προστασία της υγείας των ατόμων που υποβάλλονται σε επαγγελματική έκθεση, σε ιατρική έκθεση και σε έκθεση του κοινού σε κινδύνους που προκύπτουν από τις ιονίζουσες ακτινοβολίες, καθώς και η θέσπιση και διατήρηση ενός νομικού, ρυθμιστικού και οργανωτικού πλαισίου για όλα τα θέματα εφαρμογής του νόμου, περιλαμβανόμενης της προστασίας από ιονίζουσες ακτινοβολίες και της ασφάλειας και προστασίας των εγκαταστάσεων και των πηγών ακτινοβολίας.

Οι κυριότερες πρόνοιες του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Τη θέσπιση και διατήρηση εθνικού νομικού, ρυθμιστικού και οργανωτικού πλαισίου για όλα τα θέματα εφαρμογής του νόμου, περιλαμβανόμενης της προστασίας από ιονίζουσες ακτινοβολίες και της ασφάλειας εγκαταστάσεων.

2. Τη διασφάλιση της ουσιαστικής ανεξαρτησίας της αρμόδιας αρχής έναντι αθέμιτου επηρεασμού στη ρυθμιστική λειτουργία της και κατά τη λήψη των ρυθμιστικών αποφάσεών της.

3. Την ίδρυση, τον σκοπό, τα καθήκοντα και τις εξουσίες της Υπηρεσίας Ελέγχου και Επιθεώρησης για Ακτινοβολίεςˑ

4. Την εφαρμογή κλιμακούμενης προσέγγισης στον ρυθμιστικό έλεγχο, την απαγόρευση πρακτικών και την εξαίρεση ή αποδέσμευση από τον ρυθμιστικό έλεγχο.

5. Την καθιέρωση ενός συστήματος ρυθμιστικού ελέγχου υπό τη μορφή γνωστοποίησης (notification) ή παραχώρησης έγκρισης (authorisation) μέσω καταχώρισης (registration) ή αδειοδότησης (licensing).

6. Τη λειτουργία της Τεχνικής Επιτροπής Αδειοδότησης.

7. Τον διορισμό αρχιεπιθεωρητή, επιθεωρητών και συμβούλων, καθώς και τις εξουσίες αυτών και την καθιέρωση συστήματος επιθεώρησης, εξέτασης και αξιολόγησης και ενεργειών επιβολής για σκοπούς ελέγχου συμμόρφωσης των επιχειρήσεων.

8. Τον προσδιορισμό πρακτικών που περιλαμβάνουν φυσικά ραδιενεργά υλικά.

9. Τις διαδικασίες που αφορούν εγκρίσεις.

10. Τις γενικές αρχές ακτινοπροστασίας, την ευθύνη για την ασφάλεια και την ακτινοπροστασία και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων.

11. Τη διαφάνεια και την παροχή ενημέρωσης προς το κοινό.

12. Τη δημιουργία συστήματος διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, περιλαμβανομένου σχεδίου ή σχεδίων ετοιμότητας και απόκρισης σε πυρηνικά ή ραδιολογικά περιστατικά.

13. Τη θέσπιση προγραμμάτων και στρατηγικών διαχείρισης για τις καταστάσεις υφιστάμενης έκθεσης, περιλαμβανομένου σχεδίου δράσης για το ραδόνιο.

14. Τη σύσταση και λειτουργία του Συμβουλίου Ακτινοπροστασίας και Πυρηνικής Ασφάλειας.

15. Αδικήματα και ποινές.

Οι προτεινόμενοι κανονισμοί προνοούν κυρίως τα ακόλουθα:

1. Τη θέσπιση συστήματος ακτινοπροστασίας, αποτελούμενου από περιοριστικά επίπεδα δόσεων, επίπεδα αναφοράς και όρια δόσεων και από ειδικές διατάξεις για την προστασία των μαθητευομένων και σπουδαστών και των εγκύων και γαλουχούσων εργαζομένων.

2. Τις απαιτήσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης εκτιθέμενων εργαζομένων, εργαζομένων που ενδέχεται να εκτίθενται σε έκθετες πηγές, εργαζομένων έκτακτης ανάγκης και των εργαζομένων στο πεδίο της ιατρικής έκθεσης.

3. Την αιτιολόγηση και απαγόρευση πρακτικών, περιλαμβανομένων πρακτικών που αφορούν καταναλωτικά αγαθά, και πρακτικών που περιλαμβάνουν εκούσια έκθεση ανθρώπων για λόγους μη ιατρικής απεικόνισης.

4. Τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και εργοδοτών σχετικά με την επαγγελματική έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία και τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και εργοδοτών στις ιατρικές εκθέσεις.

5. Την προστασία του κοινού και την εκτίμηση των δόσεων ιονίζουσας ακτινοβολίας που δέχεται το κοινό για τις εκθέσεις που αφορούν τα μέλη του κοινού, περιλαμβανομένων ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, την έκθεση σε ραδόνιο μέσα σε κτίρια και την ακτινοβολία από οικοδομικά υλικά.

6. Τις γενικές ευθύνες της αρμόδιας αρχής και άλλες απαιτήσεις ρυθμιστικού ελέγχου, περιλαμβανομένων ρυθμίσεων για την αναγνώριση υπηρεσιών επαγγελματικής υγείας και δοσιμετρίας, εμπειρογνωμόνων ακτινοπροστασίας, ιατρικής φυσικής και υπευθύνων ακτινοπροστασίας, απαιτήσεις για ανοικτές και κλειστές πηγές και ειδικά απαιτήσεις για τον έλεγχο κλειστών πηγών υψηλής ενεργότητας, ρυθμίσεις για τον εντοπισμό, την ανάκτηση, τη διαχείριση, τον έλεγχο και τη διάθεση έκθετων πηγών και τη ραδιενεργό μίανση των μετάλλων, καθώς και χρηματοοικονομική ασφάλεια για τις έκθετες πηγές.

Με βάση τα στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιον της επιτροπής, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Αρμόδια αρχή για την εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν από το νομοσχέδιο και τους κανονισμούς είναι ο Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

2. Το προτεινόμενο νομοθετικό πλαίσιο θα εφαρμόζεται σε κάθε κατάσταση σχεδιασμένης ή υφιστάμενης έκθεσης και σε κάθε κατάσταση έκθεσης έκτακτης ανάγκης που συνεπάγεται κίνδυνο λόγω έκθεσης σε ιονίζουσες ακτινοβολίες ο οποίος δε δύναται να παραβλεφθεί από άποψη ακτινοπροστασίας όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, με στόχο τη μακροπρόθεσμη προστασία της ανθρώπινης υγείας. Ειδικότερα, το νομοθετικό πλαίσιο θα εφαρμόζεται στα ακόλουθα:

α. Στην κατασκευή, παραγωγή, επεξεργασία, χειρισμό, διάθεση, χρήση, αποθήκευση, κατοχή, μεταφορά, εισαγωγή και εξαγωγή ραδιενεργών υλικών, γεννητριών ακτινοβολίας ή επιταχυντών σε όλα τα στάδια της επιχειρησιακής περιόδου ζωής εγκαταστάσεων.

β. Στην κατασκευή και τη λειτουργία ηλεκτρολογικού εξοπλισμού που εκπέμπει ιονίζουσα ακτινοβολία.

γ. Στις ανθρώπινες δραστηριότητες με παρουσία φυσικών πηγών ακτινοβολίας που οδηγούν σε σημαντική αύξηση της έκθεσης των εργαζομένων ή του κοινού, όπως η έκθεση προσωπικού αεροσκαφών και διαστημικών οχημάτων στην κοσμική ακτινοβολία σε πτήσεις ή στο διάστημα.

δ. Στην έκθεση σε ραδόνιο εντός των κτιρίων και στην εξωτερική έκθεση σε ακτινοβολία γάμμα από οικοδομικά υλικά.

ε. Στη διαχείριση καταστάσεων έκθεσης έκτακτης ανάγκης που απαιτούν μέτρα για την προστασία του κοινού και των εργαζομένων.

3. Στα προτεινόμενα νομοθετήματα ενσωματώθηκαν πρόνοιες οι οποίες εναρμονίζουν την εθνική νομοθεσία με τα πρότυπα ασφαλείας (Generic Safety Requirements) του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), καθώς και με τις προτάσεις και εισηγήσεις της ομάδας ομοτίμων της διεθνούς αξιολόγησης της αρμόδιας αρχής και του συστήματος ακτινοπροστασίας και πυρηνικής/ραδιολογικής ασφάλειας της Κύπρου που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα από τις 13 μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 2017. Η διεθνής ομάδα ομοτίμων τελούσε υπό την αιγίδα του ΔΟΑΕ και οι προτάσεις/εισηγήσεις της είναι στην ουσία δεσμευτικές για την Κύπρο όχι μόνο με βάση τις διαδικασίες του ΔΟΑΕ, αλλά και με βάση τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4. Στην προτεινόμενη νομοθεσία λαμβάνεται πρόνοια για ομαλή μετάβαση από την υπό κατάργηση νομοθεσία στη νέα με ρυθμίσεις οι οποίες αναφέρονται μεταξύ άλλων στους κανονισμούς, στα διατάγματα, στις γνωστοποιήσεις κ.λπ., στη σύσταση και λειτουργία του Συμβουλίου Ακτινοπροστασίας και Πυρηνικής Ασφάλειας και της Τεχνικής Επιτροπής Αδειοδότησης, καθώς και στις άδειες ή εγκρίσεις που έχουν χορηγηθεί ή στα έντυπα που έχουν εκδοθεί από την αρμόδια αρχή και εξακολουθούν να είναι σε ισχύ μέχρι να λήξουν, να καταργηθούν, να τροποποιηθούν ή να αποσυρθούν, κατά περίπτωση.

5. Από την εφαρμογή των προτεινόμενων νομοθετημάτων δεν αναμένεται να προκύψει σοβαρό δημοσιονομικό κόστος ή οικονομική επίπτωση για τις επιχειρήσεις/αδειούχα πρόσωπα, αναμένεται όμως ότι θα απαιτηθεί κάποια περίοδος προσαρμογής του συνολικού συστήματος ακτινοπροστασίας και πυρηνικής/ραδιολογικής ασφάλειας στις απαιτήσεις του νέου νομοθετικού πλαισίου. Επιπρόσθετα, διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας σε θέματα ακτινοπροστασίας και πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας και η αρμόδια αρχή επιφορτίζεται με πρόσθετα καθήκοντα και ευθύνες. Συνεπώς, αναμένεται ότι η κυβέρνηση θα δώσει τη δέουσα προσοχή στις ανάγκες στελέχωσης και ανάπτυξης της εμπειρογνωμοσύνης και των δυνατοτήτων της αρμόδιας αρχής και των υπηρεσιών επιθεώρησης και ότι θα προβεί στις κατάλληλες ενέργειες, ώστε αυτή να μπορεί να επιτελεί αποτελεσματικά τα καθήκοντα που απορρέουν από τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.

6. Το νομοσχέδιο και οι κανονισμοί δε θα εφαρμόζονται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α. Στην έκθεση σε φυσιολογικά επίπεδα ακτινοβολίας, όπως είναι τα ραδιονουκλίδια που περιέχονται στο ανθρώπινο σώμα και στην κοσμική ακτινοβολία που επικρατεί στο επίπεδο του εδάφους.

β. Στην έκθεση των μελών του κοινού ή των εργαζομένων, πέραν του προσωπικού αεροσκαφών και διαστημικών οχημάτων, στην κοσμική ακτινοβολία σε πτήσεις ή στο διάστημα.

γ. Στην υπέργεια έκθεση στα ραδιονουκλίδια που ενυπάρχουν στον αδιατάρακτο στερεό φλοιό της γης.

δ. Στις στρατιωτικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Σημειώνεται ότι, όπως ανέφερε η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, η προθεσμία για μεταφορά της πιο πάνω Οδηγίας στο κυπριακό δίκαιο έληξε στις 6 Φεβρουαρίου 2018 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε Προειδοποιητική Επιστολή (Παράβαση με αρ. 2018/2045 και ημερομηνία 18 Μαΐου 2018), για την οποία η Δημοκρατία ζήτησε παράταση προθεσμίας απάντησης μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου 2018. Όπως ανέφερε η ίδια, στις 18 Σεπτεμβρίου 2018 η Δημοκρατία πληροφόρησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι ο νομοτεχνικός έλεγχος για τα προσχέδια των εναρμονιστικών νομοθετημάτων έχει ολοκληρωθεί και ότι τα προσχέδια θα κατατεθούν και θα εγκριθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο και ακολούθως θα κατατεθούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων εντός των επόμενων τριών εβδομάδων. Σημειώνεται περαιτέρω ότι τόσο το νομοσχέδιο όσο και οι κανονισμοί κατατέθηκαν στη Βουλή και παραπέμφθηκαν στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για εξέταση στις 12 Οκτωβρίου 2018.

Όλοι οι παρευρισκόμενοι συμφώνησαν με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις του νομοσχεδίου και των κανονισμών, ωστόσο κάποιοι από αυτούς εξέφρασαν επιμέρους παρατηρήσεις επί των προνοιών των προτεινόμενων νομοθετημάτων ως ακολούθως:

1. Οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου Ιατροφυσικής και Βιοϊατρικής Μηχανικής Κύπρου εισηγήθηκαν όπως προστεθεί πρόνοια στο νομοσχέδιο, ώστε η Υπηρεσία Ελέγχου και Επιθεώρησης για Ακτινοβολίες κατά την αναγνώριση ενός ατόμου ως εμπειρογνώμονα ιατρικής φυσικής να υιοθετεί τη διαδικασία αναγνώρισης εμπειρογνωμόνων που εφαρμόζεται από την EFOMP (European Federation of Medical Physics).

2. Οι εκπρόσωποι του Συμβουλίου Εγγραφής Φυσικών Ιατρικής Κύπρου εισηγήθηκαν όπως προστεθεί πρόνοια στο νομοσχέδιο σύμφωνα με την οποία η αρμόδια αρχή να εκχωρεί αρμοδιότητες στον Κλάδο Ιατροφυσικής του Υπουργείου Υγείας για την εκτέλεση μέρους των αρμοδιοτήτων της Υπηρεσίας Ελέγχου και Επιθεώρησης για Ακτινοβολίες που αφορούν το κλινικό περιβάλλον, δηλαδή τις ιατρικές εκθέσεις σε ιονίζουσα ακτινοβολία.

3. Οι εκπρόσωποι της Ακτινολογικής Εταιρείας Κύπρου εισηγήθηκαν την αποσαφήνιση ή/και την τροποποίηση ορισμών που περιλαμβάνονται στον προτεινόμενο νόμο, παραδείγματος χάριν «ιατρός», «κλινική ευθύνη» και «αξιολόγηση κλινικής πράξης».

Στο στάδιο αυτό ο πρόεδρος της επιτροπής ζήτησε από τους εκπρόσωπους του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας όπως πραγματοποιήσουν συνάντηση με τους εκπροσώπους των πιο πάνω εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης των εισηγήσεών τους στα νομοθετήματα.

Στο πλαίσιο της περαιτέρω εξέτασης των προτεινόμενων νομοθετημάτων ο εκπρόσωπος του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας ενημέρωσε την επιτροπή ότι έγινε συνάντηση με τους εμπλεκόμενους φορείς και μετά τις διευκρινίσεις που έδωσαν οι εκπρόσωποι του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας τα περισσότερα σχόλιά τους αποσύρθηκαν. Σημειώνεται ότι στο στάδιο αυτό οι πιο πάνω εμπλεκόμενοι φορείς, τοποθετούμενοι ενώπιον της επιτροπής, συμφώνησαν όπως τα υπό εξέταση νομοθετήματα προωθηθούν για ψήφιση και έγκριση όπως κατατέθηκαν από την εκτελεστική εξουσία λόγω των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων, εκφράζοντας την επιθυμία τους το αρμόδιο τμήμα να επανεξετάσει τις εισηγήσεις τους σε κατοπινότερο στάδιο.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί επί των προνοιών του νομοσχεδίου και των κανονισμών κατά τη συζήτησή τους στην ολομέλεια του σώματος.

　

5 Δεκεμβρίου 2018