Παρόντες:

• Αβέρωφ Νεοφύτου, πρόεδρος    
• Αντρέας Καυκαλιάς
• Μάριος Μαυρίδης    
• Μαρίνος Μουσιούττας
• Ονούφριος Κουλλά    
• Άννα Θεολόγου
• Στέφανος Στεφάνου    
• Γιώργος Περδίκης
• Άριστος Δαμιανού    

　
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού επανεξέτασε την πιο πάνω πρόταση νόμου, η οποία είχε υποβληθεί με έκθεση της επιτροπής στην ολομέλεια του σώματος για ψήφιση στις 14 Ιουλίου 2017, αλλά αναβλήθηκε, σε τέσσερις συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 4, 11, 18 και 25 Σεπτεμβρίου 2017. Στις συνεδρίες της επιτροπής παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Αφερεγγυότητας του ίδιου υπουργείου, καθώς και εκπρόσωποι του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.

Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η επέκταση των κατηγοριών εξασφαλίσεων οι οποίες σε περίπτωση πτώχευσης φυσικού ή νομικού προσώπου καθιστούν τον κάτοχο αυτών εξασφαλισμένο πιστωτή.

Ειδικότερα, προτείνεται η τροποποίηση της ερμηνείας του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής”, ώστε να σημαίνει πρόσωπο το οποίο κατέχει υποθήκη, εμπράγματο βάρος ή απαγόρευση σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμου ή κατέχει οποιοδήποτε ενέχυρο, δικαίωμα επίσχεσης, άλλη επιβάρυνση ή άλλη εξασφάλιση επί της περιουσίας του χρεώστη ή σε οποιοδήποτε μέρος αυτής ως ασφάλεια για χρέος που οφείλεται σε αυτόν από το χρεώστη ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο.

Στο στάδιο της επανεξέτασης του όλου ζητήματος ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου δήλωσε ότι μετά την τροποποίηση του ορισμού του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” με την ψήφιση σχετικής τροποποιητικής νομοθεσίας κατά το έτος 2015 [Νόμος αρ. 61(Ι) του 2015], οι διατάξεις του περί Πτώχευσης Νόμου που αναφέρονται σε “εξασφαλισμένο πιστωτή” δε συνάδουν με τις διατάξεις άλλων συναφών νομοθεσιών στις οποίες ο ορισμός του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” εξακολουθεί να ερμηνεύεται με βάση την προ της εν λόγω τροποποίησης ισχύουσα νομοθεσία. Περαιτέρω, σύμφωνα με τον ίδιο εκπρόσωπο, ο υφιστάμενος ορισμός του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” ο οποίος περιλαμβάνεται στον περί Πτώχευσης Νόμο δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, αφού περιορίζει τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, τα οποία νομίμως δύναται να θεωρηθούν ως εξασφαλισμένοι πιστωτές.

Κατά τη συζήτηση του θέματος βουλευτής μέλος της επιτροπής έθεσε εισήγηση όπως μελετηθεί το ενδεχόμενο από τον ορισμό του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” να εξαιρεθούν πρόσωπα τα οποία κατέχουν υποθήκη ή εμπράγματο βάρος που έχει τεθεί από τον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών βάσει παρεχόμενης σε αυτόν εξουσίας δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 51 του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου, σύμφωνα με το οποίο ο Έφορος δύναται να προβεί στην έκδοση προσωρινού διατάγματος το οποίο να απαγορεύει την αποξένωση περιουσίας. Σημειώνεται ότι ο Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών έχει την εξουσία αυτή βάσει των διατάξεων της κειμένης νομοθεσίας, χωρίς να εξασφαλίζεται προηγουμένως σχετική δικαστική απόφαση για επιβάρυνση ακινήτου (memo), όπως σε άλλες περιπτώσεις.

Με οδηγίες της επιτροπής η τεθείσα από το μέλος της εισήγηση εξετάστηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και στη συνέχεια με επιστολή του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, ημερομηνίας 8 Σεπτεμβρίου 2017, το αρμόδιο τμήμα ενημέρωσε την επιτροπή μεταξύ άλλων για τα ακόλουθα:

1. Το άρθρο 28.1 του συντάγματος κατοχυρώνει την αρχή της ισότητας έναντι του νόμου, της διοίκησης και της δικαιοσύνης, δηλαδή την όμοια μεταχείριση ομοιογενών και τον αποκλεισμό ανομοιογενών υποκειμένων και αντικειμένων του δικαίου. Επί της ουσίας, η συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτή αρχή απαγορεύει ρητώς τη δημιουργία αυθαίρετων, τυχαίων ή συμπτωματικών διακρίσεων. Η εν λόγω εισήγηση και ειδικά το μέρος αυτής που εξαιρεί συγκεκριμένο, μεμονωμένο πιστωτή, ήτοι τον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών από την κατηγορία των εξασφαλισμένων πιστωτών σε περιπτώσεις πτώχευσης συνιστά άμεση διάκριση εναντίον του εν λόγω πιστωτή. Η διάκριση αυτή επ’ ουδενί αιτιολογείται νομικά, καθότι ο περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμος, Πρώτο Παράρτημα, Μέρος Ι, παράγραφος 11 αναγνωρίζει ως ίσα και όμοια τα εμπράγματα βάρη που ο Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών καταχωρίζει και κατέχει με όλα τα άλλα εμπράγματα βάρη που το Μέρος Ι του Πρώτου Παραρτήματος αυτού προβλέπει. Συνεπώς, ανάλογη τροποποίηση της ερμηνείας του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” θα συνιστούσε παραβίαση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της ισότητας.

2. Είναι νομολογιακά κατοχυρωμένο ότι όπου υφίσταται διαζευκτικά μια λιγότερο επαχθής λύση προς προστασία του δημόσιου συμφέροντος έναντι δυνητικής επέμβασης στην ατομική ελευθερία, εάν η εναλλακτική αυτή μέθοδος δεν ακολουθηθεί, τότε υφίσταται το ενδεχόμενο παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας. Συναφώς, η προτεινόμενη τροποποίηση στην ερμηνεία του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” στον περί Πτώχευσης Νόμο παρεμβαίνει στα νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα συγκεκριμένου πιστωτή έναντι του χρεώστη ως αυτά προνοούνται στο άρθρο 51 του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου και παράλληλα στη διεξαγωγή της πτωχευτικής διαδικασίας. Συνεπώς, η εν λόγω τροποποίηση πρέπει να αποφευχθεί και αντ’ αυτής να επέλθει απευθείας τροποποίηση του άρθρου 51 του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου, εάν τέτοια είναι η βούληση του νομοθέτη.

3. Σε περίπτωση που η προτεινόμενη εισήγηση υλοποιηθεί με ανάλογη τροποποίηση του περί Πτώχευσης Νόμου και χωρίς αντιστοίχως τροποποίηση του περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Νόμου (Πρώτο Παράρτημα, Μέρος Ι) και του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου (άρθρο 51), θα δημιουργηθεί ασάφεια περί το νόμο, με αποτέλεσμα τόσο οι πολίτες που τους αφορά η εν λόγω τροποποίηση όσο και ο Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών, ο Επίσημος Παραλήπτης, οι Σύμβουλοι Αφερεγγυότητας και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να ζητούν διευκρίνιση επί του θέματος.

Συναφώς, η ως άνω επιστολή καταλήγει ότι το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα διαφωνεί με την προταθείσα εισήγηση σχετικά με την πρόταση νόμου για τους λόγους που επεξηγούνται σε αυτή.

Τέλος, στην ίδια επιστολή τονίζεται ότι η ερμηνεία του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” στον περί Πτώχευσης Νόμο είναι πολύ σημαντική και οποιαδήποτε τροποποίηση ενέχει σημαντικούς κινδύνους ως προς την εφαρμογή της οικείας νομοθεσίας. Κατά συνέπεια η όποια τροποποίηση πρέπει να γίνει με φειδώ και μόνο αν αυτό κρίνεται απόλυτα αναγκαίο, ώστε να αποφεύγεται η διατάραξη της λεπτής ισορροπίας που υπάρχει μεταξύ των δικαιωμάτων πιστωτών και χρεωστών.

Σημειώνεται ότι με την τοποθέτηση του αρμόδιου κυβερνητικού τμήματος επί της εισήγησης για τροποποίηση της πρότασης νόμου, ώστε από τον ορισμό του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” όπως αυτός προτείνεται να διαμορφωθεί με την υπό συζήτηση πρόταση νόμου εξαιρεθούν πρόσωπα τα οποία κατέχουν υποθήκη ή άλλο εμπράγματο βάρος που έχει τεθεί από τον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών βάσει των εξουσιών του συμφώνησε και ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, ο οποίος επίσης εισηγήθηκε ότι θα ήταν ορθότερο, εάν και εφόσον αυτό αποτελεί τελικά τη βούληση του νομοθέτη, να τροποποιηθεί ανάλογα ο περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμος και ο περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμος αντί ο περί Πτώχευσης Νόμος.

Σημειώνεται περαιτέρω ότι σε επιστολή του, ημερομηνίας 26 Σεπτεμβρίου 2017, ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, υποστηρίζοντας τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της υπό συζήτησης πρότασης νόμου, τονίζει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Σε περίπτωση πτώχευσης προσώπου ή εταιρείας, η περιουσία διαμοιράζεται κατά σειρά προτεραιότητας, ήτοι πρώτα στους εξασφαλισμένους πιστωτές και μετά στους μη εξασφαλισμένους πιστωτές.

2. Μέχρι το έτος 2015 εξασφαλισμένος πιστωτής εθεωρείτο κάθε πρόσωπο το οποίο κατείχε εξασφάλιση είτε επί ακινήτου κατατεθειμένη στο Κτηματολόγιο είτε άλλης μορφής εξασφάλιση, όπως για παράδειγμα ενεχυρίαση επί μετοχών.

3. Με την τροποποίηση του περί Πτώχευσης Νόμου το 2015 ο ορισμός του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” περιορίστηκε, κατά τρόπο που κάποιος θα μπορούσε να ερμηνεύσει ότι περιλαμβάνει μόνο πιστωτή που έχει εξασφάλιση κατατεθειμένη στο Κτηματολόγιο και όχι άλλου είδους εξασφάλιση. Ως εκ τούτου, πιστωτής ο οποίος έχει προς όφελός του ενεχυρίαση μετοχών, σε περίπτωση πτώχευσης του χρεώστη, δεν έχει προτεραιότητα, αλλά κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με όλους τους άλλους ανεξασφάλιστους πιστωτές.

4. Με την ψήφιση της εν λόγω πρότασης νόμου επανέρχεται ουσιαστικά το καθεστώς που ίσχυε πριν από την τροποποίηση του 2015, ούτως ώστε ο ορισμός του όρου “εξασφαλισμένος πιστωτής” να περιλαμβάνει τόσο πιστωτή που έχει εξασφάλιση επί ακινήτου όσο και άλλων ειδών εξασφαλίσεις.

Στην ίδια επιστολή αναφέρεται ότι το κατά πόσο πιστωτής είναι εξασφαλισμένος ή όχι καθίσταται σχετικό, μόνο αφού πτωχεύσει κάποιος, και αφορά τον τρόπο διανομής της περιουσίας ενός πτωχεύσαντος και όχι το κατά πόσο πρόσωπο έχει υποχρεώσεις που θα το οδηγήσουν σε πτώχευση.

Υπό το φως των πιο πάνω, η επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις κατατεθείσες θέσεις, αποφάσισε να μην υιοθετήσει την προτεινόμενη εκ μέρους μέλους της εισήγηση και ως εκ τούτου η υπό συζήτηση πρόταση νόμου προωθείται προς ψήφιση όπως αυτή είχε αρχικά κατατεθεί στη Βουλή.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, αφού επανεξέτασε την υπό αναφορά πρόταση νόμου και έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, διαμόρφωσε τις ακόλουθες θέσεις:

1. Ο πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού τάσσονται υπέρ της ψήφισης της πρότασης νόμου σε νόμο.

2. Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις, το μέλος της βουλευτής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Κόμματος, καθώς και τα μέλη της βουλευτές της Συμμαχίας Πολιτών και του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν κατά τη συζήτηση του θέματος στην ολομέλεια του σώματος.

Υπό το φως των πιο πάνω τοποθετήσεων, η επιτροπή με την παρούσα έκθεσή της υποβάλλει την πρόταση νόμου στην ολομέλεια του σώματος για τη λήψη τελικής απόφασης.

4 Οκτωβρίου 2017