Παρόντες:

• Αδάμος Αδάμου, πρόεδρος  
•  Νίκος Κέττηρος
• Χαράλαμπος Θεοπέμπτου    
• Χρίστος Ορφανίδης
• Σόλων Κασίνης    
• Μιχάλης Γιωργάλλας

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος μελέτησε τα πιο πάνω κυβερνητικά σχέδια νόμου σε αριθμό συνεδριάσεών της, που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ 30 Αυγούστου και 25 Οκτωβρίου 2017. Στο πλαίσιο των συνεδριάσεων αυτών κλήθηκαν και παρευρέθηκαν στην επιτροπή η Επίτροπος Περιβάλλοντος, ο διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, εκπρόσωποι του Υπουργείου Εσωτερικών και του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, της ΠΟΒΕΚ, του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών (ΠΑ.Σ.ΥΠΕ.), του Συνδέσμου Βιομηχάνων Πλαστικών, του Συνδέσμου Ανακυκλωτών Κύπρου, του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, της Παγκύπριας Ένωσης Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, του Κυπριακού Ιδρύματος Προστασίας του Περιβάλλοντος (Terra Cypria) και της Green Dot Cyprus. Το ΕΤΕΚ και η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στις συνεδρίες της επιτροπής.

Επίσης, η επιτροπή μελέτησε την πιο πάνω πρόταση νόμου, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή στις 22 Δεκεμβρίου 2005 από το βουλευτή του τότε Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, σε συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν και στο πλαίσιο των δύο προηγούμενων κοινοβουλευτικών περιόδων. Πιο συγκεκριμένα η υπό αναφορά πρόταση νόμου εξετάστηκε στο διάστημα μεταξύ 27 Μαρτίου 2008 και 25 Οκτωβρίου 2017. Στο πλαίσιο των συνεδριάσεων αυτών κλήθηκαν και παρευρέθηκαν στην επιτροπή ο τότε και η νυν Επίτροπος Περιβάλλοντος, εκπρόσωποι του Τμήματος Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Εσωτερικών, του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Ένωσης Δήμων Κύπρου, της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου, του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών (ΠΑ.Σ.ΥΠΕ.), του Συνδέσμου Βιομηχάνων Πλαστικών, του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, της Παγκύπριας Ένωσης Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου και της Green Dot Cyprus. Το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος (Terra Cypria), παρ’ όλο που κλήθηκε, δεν εκπροσωπήθηκε σε αυτές τις συνεδρίες της επιτροπής.

Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η τροποποίηση του περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών Νόμου, ώστε να επιτευχθούν τα ακόλουθα:

1. Η εναρμόνιση του εθνικού νομοθετικού πλαισίου με την Οδηγία (EE) 2015/720 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2015 σχετικά με την τροποποίηση της Οδηγίας 94/62/ΕΚ με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς.

2. Η διαγραφή του ορίου των δύο τόνων κατ’ έτος συσκευασίας για τον κάθε κατασκευαστή/εισαγωγέα συσκευασιών, προκειμένου να απαιτείται ανάληψη του κόστους διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασίας μέσω ατομικών ή συλλογικών συστημάτων.

3. Η απάλειψη της υποχρέωσης του Υπουργικού Συμβουλίου να διορίζει τα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαχείρισης Αποβλήτων Συσκευασίας.

4. Η διόρθωση ορισμένων υφιστάμενων διατάξεων του υπό τροποποίηση νόμου, προκειμένου αυτός να καταστεί λειτουργικότερος.

Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας, ώστε να τερματιστεί η αλόγιστη χρήση λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς με την απαγόρευση της δωρεάν διάθεσής της από ορισμένους πωλητές του λιανικού εμπορίου και με την ταυτόχρονη υποχρέωσή τους να παρέχουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε άλλα είδη σακούλας μεταφοράς ή συσκευασίας.

Σκοπός των προτεινόμενων κανονισμών, που εκδίδονται με βάση τις διατάξεις των άρθρων 6Α και 27 του περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών Νόμου, είναι η θέσπιση δευτερογενούς νομοθεσίας για τη λήψη μέτρων στη Δημοκρατία, προκειμένου αυτή να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της όπως αυτές καθορίζονται στην πιο πάνω αναφερθείσα Οδηγία. Πιο συγκεκριμένα τα μέτρα αυτά αφορούν την απαγόρευση της δωρεάν διάθεσης λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς στα σημεία πώλησης προϊόντων και την υποχρεωτική επιβολή ελάχιστης χρέωσης ύψους €0,05 ανά τεμάχιο από την 1η Ιανουαρίου 2018, την επιβολή υποχρέωσης στους οικονομικούς φορείς που μετέχουν σε συστήματα διαχείρισης συσκευασιών να διοργανώνουν, σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο, εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς επίσης εκδηλώσεις και συναντήσεις σχετικά με την παροχή πληροφόρησης για τις δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αυξημένης κατανάλωσης λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, την ενθάρρυνση της χρήσης εναλλακτικών λύσεων στους καταναλωτές και την ενημέρωσή τους για τις τιμές χρέωσης των ειδών σακούλας μεταφοράς στα σημεία πώλησής τους. Περαιτέρω, θεσπίζονται πρόνοιες αναφορικά με ορισμένες εξαιρέσεις, αλλά και υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων που αφορούν την ενημέρωση του κοινού και την υποβολή εκθέσεων που απαιτούνται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η επιτροπή μελέτησε την υπό αναφορά πρόταση νόμου στο διάστημα μεταξύ της 27ης Μαρτίου 2008 και της 25ης Οκτωβρίου 2017, κατά το οποίο κατατέθηκαν απόψεις και στοιχεία από διάφορους εμπλεκόμενους φορείς. Ωστόσο, και ενώ οι εργασίες της επιτροπής βρίσκονταν σε εξέλιξη, το 2015 εκδόθηκε η προαναφερθείσα Οδηγία, οπότε η επιτροπή αποφάσισε να παραχωρήσει κατάλληλο χρόνο στην κυβερνητική πλευρά, προκειμένου να ετοιμάσει και να καταθέσει στη Βουλή τη δική της πρόταση για τη σφαιρική αντιμετώπιση των ζητημάτων που προέκυψαν ένεκα της πιο πάνω Οδηγίας, οι πρόνοιες της οποίας θα έπρεπε να είχαν τεθεί σε ισχύ το αργότερο μέχρι την 27η Νοεμβρίου 2016. Η εκτελεστική εξουσία κατέθεσε τελικά το υπό εξέταση νομοσχέδιο και τους υπό εξέταση κανονισμούς στη Βουλή στις 30 Ιουνίου 2017.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον της επιτροπής στο στάδιο της κατάθεσης των κυβερνητικών σχεδίων νόμου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη ξεκινήσει διαδικασίες παράβασης εναντίον της Δημοκρατίας για τη μη μεταφορά των προνοιών της Οδηγίας στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο με την αποστολή αιτιολογημένης γνώμης. Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, η επιτροπή κατά την εξέταση του πακέτου των υπό εξέταση νομοθετημάτων επικεντρώθηκε στις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο και στους κανονισμούς και συνεπώς τα όσα αναφέρονται πιο κάτω αφορούν τα δύο αυτά προτεινόμενα νομοθετήματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον της επιτροπής σε σχέση με το υπό αναφορά νομοσχέδιο, η Οδηγία καθορίζει το γενικό πλαίσιο μέτρων μείωσης της κατανάλωσης λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς παραχωρώντας στα κράτη μέλη δυνατότητα επιλογής αναφορικά με τα μέτρα που θα εφαρμόσουν και αναθέτοντάς τους ταυτόχρονα την υποχρέωση να επιτύχουν συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Ειδικότερα, οι στόχοι που θέτει η Οδηγία είναι η μείωση της κατανάλωσης σε ενενήντα λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς ανά άτομο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2019 και σε σαράντα λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς ανά άτομο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025 ή/και η απαγόρευση της δωρεάν διάθεσής τους στα σημεία πώλησης προϊόντων το αργότερο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2018.

Στα πλαίσια της συζήτησης επί των προτεινόμενων σχεδίων νόμου ο διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος επισήμανε ότι η κυβερνητική πλευρά επέλεξε να υιοθετήσει το μέτρο της επιβολής χρέωσης ύψους €0,05 ανά τεμάχιο στις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς ως τη λειτουργικότερη λύση με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα της κυπριακής αγοράς. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπολογίζεται ότι το κόστος της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς για τους πωλητές της ανέρχεται σε €0,025 μέχρι €0,03 και ότι το ύψος των €0,05 ανά τεμάχιο για σκοπούς χρέωσης κρίνεται ως ικανοποιητικό αντικίνητρο για τους καταναλωτές. Περαιτέρω, σημείωσε ότι, με βάση τις εμπειρίες που καταγράφηκαν σε άλλες χώρες, η επιβολή χρέωσης στις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μειώνει δραστικά τη χρήση τους από το πρώτο ημερολογιακό έτος εφαρμογής του μέτρου αυτού και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η πιθανότητα κερδοφορίας των παρόχων τους όσον αφορά τους καταναλωτές είναι αμελητέα. Δήλωσε επίσης την ετοιμότητα του τμήματός του να παρακολουθεί την εξέλιξη του μέτρου, όταν αυτό εφαρμοστεί, και να επανέλθει με νέες ρυθμίσεις, στην περίπτωση που αυτό καταστεί σκόπιμο.

Η Επίτροπος Περιβάλλοντος, αφού συμφώνησε με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις των νομοθετημάτων, εισηγήθηκε τη δημιουργία πράσινου ταμείου για σκοπούς συλλογής των εσόδων από την πώληση της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς. Σύμφωνα με την ίδια, το ταμείο αυτό θα υλοποιήσει και τη σχετική προεκλογική εξαγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχάνων Πλαστικών, τόσο ενώπιον της επιτροπής όσο και με γραπτό υπόμνημά του, ημερομηνίας 30 Αυγούστου 2017, εισηγήθηκε μεταξύ άλλων την παράταση της ημερομηνίας εφαρμογής των προτεινόμενων ρυθμίσεων κατά έξι μήνες, προκειμένου να παρασχεθεί στις επηρεαζόμενες επιχειρήσεις ο κατάλληλος χρόνος, ώστε να προετοιμαστούν αναφορικά με τα θέματα διαχείρισης προσωπικού και αποθεμάτων. Σε σχέση με το ίδιο ζήτημα, σημείωσε ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες συζητείται η μετάθεση των χρονικών περιθωρίων σε μεταγενέστερο στάδιο για σκοπούς ομαλής προσαρμογής των οικονομικών δραστηριοτήτων των επηρεαζόμενων επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα, εισηγήθηκε την πλήρη εξαίρεση της σακούλας συσκευασίας από το πεδίο εφαρμογής των προτεινόμενων κανονισμών αντί την εξαίρεση μόνο της πολύ λεπτής πλαστικής σακούλας συσκευασίας με πάχος τοιχώματος μικρότερο από δεκαπέντε μικρά, η οποία απαιτείται για λόγους υγιεινής ή παρέχεται ως πρωτογενής συσκευασία χύδην τροφίμων ή όταν η χρήση της συμβάλλει στην αποφυγή σπατάλης τροφίμων.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΥΠΕ, αφού διαφώνησε με την εισήγηση που τέθηκε για την ίδρυση ειδικού ταμείου, τόνισε ότι οι υπεραγορές θα επιφορτιστούν με διοικητικό κόστος για την ετοιμασία στοιχείων και εκθέσεων που δυνάμει των κανονισμών θα έχουν υποχρέωση να υποβάλουν στις κρατικές υπηρεσίες. Περαιτέρω, επισήμανε ότι οι μικρές σε μέγεθος υπεραγορές δύσκολα θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις πιο πάνω υποχρεώσεις και κυρίως στην υποχρέωση οργάνωσης και υλοποίησης προγραμμάτων ευαισθητοποίησης του κοινού.

Όλοι οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι συμφώνησαν με τους γενικότερους σκοπούς και τις επιδιώξεις των σχεδίων νόμου, καταθέτοντας παράλληλα ορισμένες εισηγήσεις.

Υπό το φως των πιο πάνω, η επιτροπή εξέτασε μεταξύ άλλων την υιοθέτηση της επιλογής της πλήρους απαγόρευσης της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς αντί του μέτρου της επιβολής χρέωσης όπως εισηγείται η κυβέρνηση, το ύψος της χρέωσης που προτείνεται με το νομοσχέδιο, την πιθανότητα κερδοφορίας των πωλητών λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς ένεκα του μέτρου που προτείνεται από την εκτελεστική εξουσία, τους τρόπους αποτελεσματικότερου ελέγχου των οικονομικών φορέων που θα εισπράττουν τη χρέωση από λεπτές πλαστικές σακούλες και τη βέλτιστη αξιοποίηση των εσόδων που θα προκύπτουν από την πώλησή τους.

Όσον αφορά την εισήγηση για πλήρη απαγόρευση της διάθεσης της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς αντί την επιβολή χρέωσής της, η κυβερνητική πλευρά διαφώνησε με την άποψη ότι αυτό αποτελεί ένα πολύ δραστικό μέτρο για την κυπριακή καταναλωτική κοινωνία, το οποίο αναμένεται να προκαλέσει ανεπιθύμητες και σφοδρές αντιδράσεις. Περαιτέρω, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας επισήμανε ότι η υιοθέτηση της επιλογής της πλήρους απαγόρευσης από το κυπριακό κοινοβούλιο πρέπει να συνοδευτεί από τεκμηρίωση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και από σχετική έρευνα ότι αυτό δεν αντίκειται σε άλλες διατάξεις του κοινοτικού δικαίου ή και σε βασικές ελευθερίες των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αναφορικά με τη δημιουργία ειδικού ταμείου, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας επισήμανε ότι η εισαγωγή μιας τέτοιας ρύθμισης δεν προκρίνεται, καθότι, σύμφωνα με γνωμάτευση της υπηρεσίας της, προσκρούει στις διατάξεις του συντάγματος και πιο συγκεκριμένα στις διατάξεις του άρθρου 165, σύμφωνα με το οποίο όλα τα έσοδα του κράτους κατατίθενται στο Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας.

Σε σχέση με τις εισηγήσεις που κατατέθηκαν ενώπιόν της, η επιτροπή κάλεσε το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα όπως τις εξετάσει και επανέλθει σε αυτή με τις θέσεις του. Συνεπώς, το Τμήμα Περιβάλλοντος κατέθεσε αναθεωρημένα κείμενα για το νομοσχέδιο και τους κανονισμούς με τις ακόλουθες κύριες τροποποιήσεις:

1. Την ανάθεση του κόστους διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας για τις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς αποκλειστικά στους εισαγωγείς και στους κατασκευαστές αντί σε όλους τους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς, όπως προνοούσε το αρχικό νομοσχέδιο.

2. Την παραχώρηση εξουσίας στον υπουργό, με γνωστοποίησή του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, να ορίσει λειτουργό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ως Αρχιεπιθεωρητή ή/και άλλους λειτουργούς του ίδιου υπουργείου ως Επιθεωρητές.

3. Την πλήρη εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής του νόμου οποιασδήποτε λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς η οποία απαιτείται για λόγους υγιεινής ή παρέχεται ως πρωτογενής συσκευασία χύδην τροφίμων ή όταν η χρήση της συμβάλλει στην αποφυγή σπατάλης τροφίμων.

4. Τη μετάθεση της ημερομηνίας έναρξης της ισχύος της απαγόρευσης της δωρεάν διάθεσης λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς στα σημεία πώλησης προϊόντων και την υποχρεωτική επιβολή ελάχιστης χρέωσης ύψους €0,05 ανά τεμάχιο από την 1η Ιανουαρίου 2018, που προνοούσαν οι κανονισμοί όπως κατατέθηκαν, στην 1η Ιουλίου 2018.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος καταθέτει την παρούσα έκθεσή της ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής για τη λήψη τελικής απόφασης επί του νομοσχεδίου και των κανονισμών, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με τα πιο πάνω. Σημειώνεται ότι ο εισηγητής της πρότασης νόμου, λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πάνω εξελίξεις, αποφάσισε όπως την αποσύρει.

 

1η Νοεμβρίου 2017

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

^{1. Ο περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017.}

^{2. Ο περί Σακούλων Μεταφοράς και Συσκευασίας Καταναλωτικών Αγαθών Νόμος του 2005.} 

^{(Πρόταση νόμου)}

^{3. Οι περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών (Μείωση της Κατανάλωσης Λεπτών Πλαστικών Σακούλων Μεταφοράς) Κανονισμοί του 2017.}