Παρόντες:

Ζαχαρίας Κουλίας, πρόεδρος, Γεώργιος Γεωργίου, Μάριος Μαυρίδης, Σκεύη Κούτρα Κουκουμά, Γεώργιος Προκοπίου, Γιώργος Περδίκης, Λίνος Παπαγιάννης

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών εξέτασε την πιο πάνω απόφαση σε δύο συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 23 και 30 Νοεμβρίου 2017. Στην πρώτη συνεδρία της επιτροπής κλήθηκαν και παρευρέθηκαν η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας και εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών. Σημειώνεται ότι με την εν λόγω απόφαση της Βουλής τίθεται προς έγκριση ο τελικός απολογισμός για το έτος 2016 όπως αυτός παρουσιάζεται στη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016.

Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος διευθύνει και επιβλέπει κάθε λογιστική εργασία η οποία είναι σχετική με τα χρηματικά διαθέσιμα και το λοιπό ενεργητικό της Δημοκρατίας και επίσης αποδέχεται και διενεργεί κάθε πληρωμή χρημάτων που αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία. Επίσης, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 81 του συντάγματος, η δημοσιονομική έκθεση, που αποτελεί τον τελικό απολογισμό εκάστου οικονομικού έτους, κατατίθεται εντός τριών μηνών από τη λήξη του έτους αυτού στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση.

Στα πλαίσια της εξέτασης της πιο πάνω δημοσιονομικής έκθεσης, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε ενημερωτικά μεταξύ άλλων ενώπιον της επιτροπής ότι η δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016, η οποία κατατέθηκε ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων εντός των χρονικών πλαισίων που καθορίζει το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφορά τον τελικό απολογισμό των οικονομικών συναλλαγών του δημόσιου τομέα για το έτος 2016.

Σύμφωνα με την υπό επισκόπηση έκθεση, το περιεχόμενο της δημοσιονομικής έκθεσης καθορίζεται στο άρθρο 78 του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου και περιλαμβάνει παρουσίαση των εσόδων και των δαπανών που είχαν περιληφθεί στον κρατικό προϋπολογισμό σε σύγκριση με τα πραγματικά έσοδα και τις δαπάνες που αναγνωρίστηκαν κατά το ίδιο οικονομικό έτος, λαμβάνοντας υπόψη και τους συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς και τις τυχόν μεταφορές πιστώσεων. Πέραν του τελικού απολογισμού, η δημοσιονομική έκθεση περιλαμβάνει οποιαδήποτε άλλα θέματα καθορίζονται από το Γενικό Λογιστή της Δημοκρατίας. Περαιτέρω, σύμφωνα και με τη σχετική εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τη δημοσιονομική έκθεση για το 2016, αυτή αποτελείται από το Μέρος Α´, που αφορά τον τελικό απολογισμό και άλλες οικονομικές καταστάσεις, και από το Μέρος Β´, που περιλαμβάνει αναλυτικές καταστάσεις για τις οικονομικές συναλλαγές που αφορούν στην υλοποίηση του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωματικών πιστώσεων που δόθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους, και καλύπτει τόσο τα υπουργεία όσο και τις ανεξάρτητες υπηρεσίες του κράτους.

Ειδικότερα, στο Μέρος Α΄ της δημοσιονομικής έκθεσης, που αφορά τον τελικό απολογισμό του κρατικού προϋπολογισμού, ο οποίος ετοιμάζεται με βάση τις πραγματικές εισπράξεις και πληρωμές, περιλαμβάνονται διάφορες καταστάσεις που παρουσιάζουν συνοπτικά την υλοποίηση του προϋπολογισμού με διάφορες μορφές και αναλύσεις. Επιπρόσθετα, στο μέρος αυτό της δημοσιονομικής έκθεσης περιλαμβάνονται καταστάσεις που αναλύουν τα καθυστερημένα έσοδα και τις εκκρεμείς οφειλές, καθώς και τις επενδύσεις και τις συνδρομές ή τη συμμετοχή του κράτους σε διεθνείς οργανισμούς. Περαιτέρω, περιλαμβάνονται καταστάσεις για το δανεισμό, τα γραμμάτια του δημοσίου, τα μεταβιβάσιμα γραμμάτια, τις εγγυήσεις που παρέχει το κράτος, καθώς και τα δάνεια που παραχωρήθηκαν από το δημόσιο ταμείο.

Περαιτέρω, σύμφωνα με το περιεχόμενο της εν λόγω δημοσιονομικής έκθεσης, καθώς και με τα συμπληρωματικά στοιχεία που τη συνοδεύουν, προκύπτουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Οι εισπράξεις από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν κατά το έτος 2016 στα €5.914 εκατομ., ενώ οι αντίστοιχες πληρωμές ανήλθαν στα €5.622 εκατομ. Ως εκ τούτου, το πλεόνασμα που προέκυψε από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες από τις οικονομικές πράξεις που έγιναν το 2016 ανήλθε στα €293 εκατομ. σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €129 εκατομ. το 2015, ενώ είχε προϋπολογιστεί έλλειμμα ύψους €333 εκατομ. Μετά τη συμπερίληψη και των καθαρών πληρωμών για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, δηλαδή των τόκων που ανήλθαν στα €501 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με €545 εκατομ. το 2015, παρουσιάζεται έλλειμμα για το 2016 ύψους €208 εκατομ. σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους €416 εκατομ. το 2015. Λαμβάνοντας υπόψη και τις αναλήψεις και αποπληρωμές δανείων που έγιναν κατά τη διάρκεια του 2016, προέκυψε πλεόνασμα ύψους €263 εκατομ. σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους €160 εκατομ. το 2015, ενώ είχε αρχικά προϋπολογιστεί έλλειμμα ύψους €793 εκατομ.

2. Η αύξηση του πλεονάσματος από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες του έτους 2016, που ανήλθε στα €293 εκατομ. από τα €129 εκατομ. που ήταν το 2015, οφείλεται κυρίως στους πιο κάτω λόγους:

α. Μείωση των δαπανών για επενδυτικές δραστηριότητες που ανήλθαν στα €288 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με €447 εκατομ. το 2015, που αφορούν μη επαναλαμβανόμενη κάλυψη κεφαλαιουχικών αναγκών της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (€175 εκατομ.).

β. Αύξηση των εσόδων από έμμεσους φόρους που ανήλθε στα €2.833 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με €2.693 εκατομ. το 2015, ενώ επηρεάζεται αντίστροφα από την αύξηση στις δαπάνες κοινωνικών παροχών που ανήλθαν στα €960 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με €822 εκατομ. το 2015.

3. Τα έσοδα από λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν στα €5.914 εκατομ. (2015: €5.821 εκατομ.) σε σύγκριση με τα προϋπολογισθέντα που ήταν €5.925 εκατομ. (2015: €5.905 εκατομ.), δηλαδή σημειώθηκε ποσοστό υλοποίησης 99,8% (2015: 98,6%). Τα έσοδα ήταν αυξημένα κατά 1,6% σε σχέση με το 2015 και προέρχονταν κυρίως από έμμεσους φόρους (2016: €2.833 εκατομ., 2015: €2.693 εκατομ.), από άμεσους φόρους (2016: €2.174 εκατομ., 2015: €2.152 εκατομ.) και από άλλα έσοδα (2016: €905 εκατομ., 2015: €974 εκατομ.).

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι οι εισπράξεις από τους έμμεσους φόρους αυξήθηκαν κατά €140 εκατομ. σε σχέση με το 2015. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στα αυξημένα έσοδα από την είσπραξη φόρου προστιθέμενης αξίας, φόρου κατανάλωσης πετρελαιοειδών και στα αυξημένα τέλη μεταβιβάσεων και υποθηκών. Τα έσοδα από το φόρο προστιθέμενης αξίας συνεχίζουν να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των έμμεσων φόρων (2016: €1.789 εκατομ., 2015: €1.691 εκατομ.).

Οι εισπράξεις των άμεσων φόρων αυξήθηκαν κατά €22 εκατομ. σε σχέση με το 2015 (2016: €2.174 εκατομ., 2015: €2.152 εκατομ.). Η μεταβολή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εισπράξεων εταιρικού φόρου και φόρων κεφαλαιουχικών κερδών και επηρεάζεται αντίστροφα από τη μείωση στις εισπράξεις φόρων ακίνητης ιδιοκτησίας και άμεσων φορολογιών.

Στα υπόλοιπα έσοδα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων έσοδα από προσφορά υπηρεσιών και πώληση αγαθών ύψους €233 εκατομ. (2015: €217 εκατομ.), χορηγίες που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ύψους €38 εκατομ. (2015: €92 εκατομ.), μέρισμα από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ύψους €93 εκατομ. (2015: €133 εκατομ.) και δικαιώματα διαχείρισης αερολιμένων ύψους €37 εκατομ. (2015: €61 εκατομ.). Επίσης, κατά το 2016 λήφθηκαν μερίσματα ύψους €66 εκατομ. (2015: €67 εκατομ.) από οργανισμούς δημόσιου δικαίου (2016: Cyta €50 εκατομ. και Αρχή Λιμένων Κύπρου €16 εκατομ., 2015: Cyta €52 εκατομ. και Αρχή Λιμένων Κύπρου €15 εκατομ.).

4. Οι δαπάνες για λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες ανήλθαν στα €5.622 εκατομ. (2015: €5.692 εκατομ.) σε σύγκριση με τις προϋπολογισθείσες που ήταν €6.258 εκατομ. (2015: €6.278 εκατομ.), δηλαδή σημειώθηκε ποσοστό υλοποίησης 90% (2015: 91%). Σημειώνεται ότι οι δαπάνες ήταν χαμηλότερες κατά 1%, κυρίως λόγω της περσινής δαπάνης για την κάλυψη των κεφαλαιουχικών αναγκών της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, δαπάνη η οποία δεν επαναλήφθηκε το 2016, ενώ επηρεάστηκαν αντίστροφα από την αύξηση στα ποσά των μεταβιβάσεων. Ειδικότερα, οι δαπάνες για λειτουργικές και επενδυτικές δραστηριότητες του έτους αποτελούνται κυρίως από μεταβιβάσεις 37% (€2.064 εκατομ.), δαπάνες προσωπικού 32% (€1.805 εκατομ.), λειτουργικές δαπάνες 16% (€888 εκατομ.), συντάξεις και φιλοδωρήματα 10% (€577 εκατομ.) και κεφαλαιουχικές δαπάνες 5% (€288 εκατομ.).

5. Οι μεταβιβάσεις ανήλθαν κατά το έτος 2016 στα €2.064 εκατομ. (2015: €2.000 εκατομ.) και αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών του κράτους. Αφορούν κυρίως χορηγίες και συνεισφορές του κράτους σε διάφορους οργανισμούς, στις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και σε φυσικά πρόσωπα. Ειδικότερα, οι χορηγίες προς τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου ανήλθαν κατά το έτος 2016 στο συνολικό ποσό ύψους €200 εκατομ., οι χορηγίες προς τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ανήλθαν στο συνολικό ποσό ύψους €100 εκατομ. Η γενική κυβερνητική εισφορά προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ανήλθε στο συνολικό ποσό ύψους €311 εκατομ. Οι κοινωνικές παροχές αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία μεταβιβάσεων και ανήλθαν κατά το έτος 2016 στα €960 εκατομ. σε σύγκριση με €822 εκατομ. το 2015. Οι σημαντικότερες κοινωνικές παροχές ήταν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (2016: €258 εκατομ., 2015: €221 εκατομ.), το επίδομα τέκνου (2016: €114 εκατομ., 2015: €107 εκατομ.), η χορηγία σε συνταξιούχους με χαμηλά εισοδήματα (2016: €45 εκατομ., 2015: €57 εκατομ.), η κοινωνική σύνταξη (2016: €69 εκατομ., 2015: €68 εκατομ.) και η φοιτητική χορηγία (2016: €50 εκατομ., 2015: €52 εκατομ.).

6. Οι δαπάνες προσωπικού ανήλθαν κατά το έτος 2016 στα €1.805 εκατομ. (2015: €1.794 εκατομ.), σημειώνοντας αύξηση 0,6%. Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών προσωπικού αφορά το προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (34%) με συνολική δαπάνη που ανήλθε στα €609 εκατομ., ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο αφορά αυτό του Υπουργείου Υγείας (15%) με συνολική δαπάνη που ανήλθε στα €262 εκατομ. Ειδικότερα, για το έτος 2016 καταβλήθηκε συνολικό ποσό ύψους €530 εκατομ. για συντάξεις και €47 εκατομ. για φιλοδωρήματα (αφυπηρετήσεις), ενώ κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους έγιναν συνολικές αποκοπές, οι οποίες απορρέουν από σχετικές νομοθεσίες, από τη μισθοδοσία των κρατικών αξιωματούχων, κρατικών υπαλλήλων και ωρομίσθιου προσωπικού συνολικού ύψους €295 εκατομ.

7. Οι λειτουργικές δαπάνες ανήλθαν κατά το έτος 2016 σε €888 εκατομ. σε σύγκριση με €851 εκατομ. το 2015, σημειώνοντας αύξηση κατά 4%. Οι κυριότερες κατηγορίες λειτουργικών δαπανών αφορούν στις επιστροφές φόρων και τελών ποσού ύψους €257 εκατομ., στις δαπάνες άμυνας και αστυνόμευσης ποσού ύψους €153 εκατομ., στις δαπάνες για αγορά φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών ποσού ύψους €127 εκατομ. και στις δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες/έρευνες ποσού ύψους €92 εκατομ.

8. Τα κρατικά έσοδα ανήλθαν σε ποσό ύψους €7.718 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με ποσό ύψους €9.252 εκατομ. το 2015, δηλαδή μειώθηκαν κατά 17%, ενώ τα προϋπολογισθέντα έσοδα ανήλθαν στο ποσό των €7.462 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με το ποσό των €9.488 εκατομ. το 2015, σημειώθηκε δηλαδή ποσοστό υλοποίησης των εσόδων ύψους 103% το 2016 σε σύγκριση με ποσοστό ύψους υλοποίησης 98% το 2015. Ειδικότερα, τα έσοδα/εισπράξεις του έτους 2016 προέρχονταν κυρίως από έμμεσους φόρους κατά ποσοστό 48% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 46% το 2015, από άμεσους φόρους κατά ποσοστό 37% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό το 2015 και από άλλα έσοδα κατά ποσοστό 15% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 17% το 2015.

9. Οι κρατικές δαπάνες ανήλθαν σε ποσό ύψους €7.455 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με ποσό ύψους €9.412 εκατομ. το 2015, μειώθηκαν δηλαδή κατά 21%, ενώ οι προϋπολογισθείσες δαπάνες ανήλθαν στα €8.254 εκατομ. το 2016 σε σύγκριση με το ποσό των €10.238 εκατομ. το 2015, σημειώθηκε δηλαδή ποσοστό υλοποίησης των δαπανών ύψους 90% το 2016 σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό ύψους 92% το 2015. Ειδικότερα, οι δαπάνες/πληρωμές του έτους 2016 προέρχονταν κυρίως από μεταβιβάσεις κατά 37% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 35% το 2015, από δαπάνες προσωπικού κατά 32% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό ύψους 32% το 2015, από λειτουργικές δαπάνες κατά 16% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 15% το 2015, από συντάξεις και φιλοδωρήματα κατά 10% σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 11% το 2015 και από κεφαλαιουχικές δαπάνες κατά 5% σε σύγκριση με το ίδιο ποσοστό ύψους 5% το 2015.

10. Οι εισπράξεις από χρηματοδοτικές δραστηριότητες κατά το έτος 2016 ανήλθαν στα €1.787 εκατομ. (2015: €3.412 εκατομ.), ενώ οι πληρωμές ανήλθαν στα €1.316 εκατομ. (2015: €3.156 εκατομ.). Το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων (€1.000 εκατομ.) αφορούσε έκδοση Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Γραμματίων.

11. Ο προϋπολογισμός για το έτος 2016 προνοούσε δαπάνες συνολικού ύψους €7.392 εκατομ. (2015: €9.195 εκατομ.). Κατά τη διάρκεια του έτους εγκρίθηκαν συμπληρωματικές πιστώσεις ύψους €862 εκατομ. (2015: €1.043 εκατομ.), που προήλθαν από συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς, ύψους €68 εκατομ. (2015: €226 εκατομ.), και πρόσθετες πιστώσεις από το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας, ύψους €794 εκατομ. (2015: €817 εκατομ.), οι οποίες δεν απαιτούν κατάθεση συμπληρωματικών προϋπολογισμών. Κατά συνέπεια, οι συνολικές εγκριθείσες δαπάνες ανήλθαν για το 2016 στο ποσό των €8.254 εκατομ. σε σύγκριση με το ποσό των €10.238 εκατομ. το 2015.

12. Τα καθυστερημένα έσοδα σημείωσαν αύξηση από €2.173 εκατομ. μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2015 στα €2.306 εκατομ. στο τέλος του 2016, δηλαδή σημείωσαν αύξηση κατά 6%, και αφορούσαν κυρίως ποσό ύψους €1.823 εκατομ. στο Τμήμα Φορολογίας σε σύγκριση με ποσό ύψους €1.743 εκατομ. το 2015 και ποσό ύψους €136 εκατομ. στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων σε σύγκριση με ποσό ύψους €131 εκατομ. το 2015. Σημειώνεται ότι από το έτος 2014 το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας δημοσιεύει κατάλογο με τις διαγραφές που έγιναν από την Τεχνική Επιτροπή Διαγραφής Μη Εισπράξιμων Δημοσίων Χρημάτων, Αξιών και Υλικών, σύμφωνα με τις πρόνοιες των περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και περί του Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμων.

13. Το ύψος των εκκρεμουσών οφειλών την 31η Δεκεμβρίου 2016 ήταν €5,5 εκατομ. σε σύγκριση με €7,5 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015, σημειώνοντας μείωση κατά 27%. Επιπλέον, οι οφειλές του κράτους για επιστροφές φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) την 31η Δεκεμβρίου 2016 ανέρχονταν στα €120 εκατομ. (31η Δεκεμβρίου 2015: €95 εκατομ.) και οι οφειλόμενες αποζημιώσεις για απαλλοτριώσεις την 31η Δεκεμβρίου 2016 ανέρχονταν στα €330 εκατομ. (31η Δεκεμβρίου 2015: €340 εκατομ.).

14. Το συνολικό ύψος του δανεισμού την 31η Δεκεμβρίου 2016, περιλαμβανομένου του ενδοκυβερνητικού δανεισμού ύψους €7.663 εκατομ., ανήλθε στα €26.878 εκατομ. σε σύγκριση με €26.538 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015, από τα οποία τα €15.311 εκατομ. αφορούσαν δάνεια εξωτερικού (2015: €14.459 εκατομ.). Στα πλαίσια της Συμφωνίας Διευκόλυνσης Χρηματοδοτικής Στήριξης, η οποία υπογράφηκε με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας το 2013, η Κυπριακή Δημοκρατία θα λάμβανε δανειοδότηση συνολικού ύψους €8.968 εκατομ. από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και περίπου €1.000 εκατομ. από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016 εκταμιεύτηκαν €6.300 εκατομ. από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και €1.010 εκατομ. από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Επιπρόσθετα, όσον αφορά τα δάνεια εξωτερικού, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει λάβει δάνειο ύψους €2.500 εκατομ. από τη Ρωσική Ομοσπονδία, το οποίο φέρει επιτόκιο 2,5% και είναι αποπληρωτέο σε οκτώ ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις, οι οποίες αρχίζουν από την 1η Μαρτίου 2018.

15. Το συνολικό ύψος των κρατικών εγγυήσεων που εκκρεμούσαν την 31η Δεκεμβρίου 2016 ήταν €2.028 εκατομ. σε σύγκριση με €3.072 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015, σημειώνοντας μείωση κατά 34% κυρίως λόγω της ακύρωσης ομολόγων ύψους €1.000 εκατομ. προς την Τράπεζα Κύπρου.

16. Το ύψος των δανείων προς τρίτους το οποίο εκκρεμούσε την 31η Δεκεμβρίου 2016 ανερχόταν στα €992 εκατομ. σε σύγκριση με €1.018 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015, σημειώνοντας μείωση κατά 2,5%.

Επιπρόσθετα, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε μεταξύ άλλων ενώπιον της επιτροπής ότι, μέσω του αναβαθμισμένου νομικού πλαισίου που ισχύει από το 2014, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας έχει προχωρήσει στις ακόλουθες δράσεις:

1. Δημοσιοποίηση οικονομικών συναλλαγών/διαφάνεια:

Εφαρμόζοντας τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας στα πλαίσια της ενίσχυσης της διαφάνειας, το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας προχώρησε στις 10 Ιουνίου 2016 σε αναβάθμιση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που παρέχεται στο κοινό με τη δημοσιοποίηση μεταξύ άλλων των πιο κάτω:

α. Καταλόγου με φυσικά/νομικά πρόσωπα που έλαβαν ποσά πέραν των €1 εκατομ. από τη Δημοκρατία, καθώς και των συναλλαγών ύψους πέραν των €5.000 για κάθε τμήμα/υπηρεσία/ειδικό ταμείο της κυβέρνησης.

β. Των διαγραφών από την Τεχνική Επιτροπή Διαγραφής Μη Εισπράξιμων Δημοσίων Χρημάτων, Αξιών και Υλικών.

γ. Του συμψηφισμού εσόδων και εξόδων της Δημοκρατίας.

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι μέσω της διαδικασίας συμψηφισμού εισπράχθηκαν κατά το 2016 έσοδα συνολικού ύψους €33,8 εκατομ., τα οποία αφορούν κυρίως φόρους και εισφορές προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Από την έναρξη της εφαρμογής της νομοθεσίας μέχρι το τέλος του 2016 έγιναν συμψηφισμοί συνολικού ύψους €107,9 εκατομ. (€134 εκατομ. μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2017).

Η παροχή έγκαιρης και χρήσιμης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης ενισχύεται και αναβαθμίζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών των ενδιαφερόμενων μερών. Τονίζεται επίσης ότι με τη δημοσιοποίηση των πιο πάνω στοιχείων εξυπηρετείται ταυτόχρονα και η ίση μεταχείριση των πολιτών.

2. Κυβερνητικές εγγυήσεις:

Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 3 Ιουνίου 2015, ανατέθηκε στο Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας η αρμοδιότητα της διαχείρισης και παρακολούθησης των κυβερνητικών εγγυήσεων, της αξιολόγησης νέων αιτημάτων για παραχώρηση εγγυήσεων και η ετοιμασία εκθέσεων αξιολόγησης των πιστωτικών κινδύνων που προκύπτουν από τις κυβερνητικές εγγυήσεις. Επιπρόσθετα, έχει ετοιμαστεί από το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας έκθεση αξιολόγησης των πιστωτικών κινδύνων που απορρέουν από το Χαρτοφυλάκιο των Κυβερνητικών Εγγυήσεων.

Τέλος, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας, αναφερόμενη στον εκσυγχρονισμό της λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης του κράτους, δήλωσε ότι το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας, ανταποκρινόμενο στις πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιουργήθηκαν με την οικονομική κρίση, έχει αναλάβει πρωτοβουλία για προσφορά αναβαθμισμένης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, η οποία αναμένεται να βοηθήσει ουσιαστικά τόσο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσο και στη λογοδοσία στο δημόσιο. Στο πλαίσιο αυτό έχουν συσταθεί ομάδες εργασίας, οι οποίες μελετούν και υλοποιούν τα εξής:

1. Την εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (σύστημα ERP), το οποίο θα περιλαμβάνει αριθμό εφαρμογών λογισμικού που υποστηρίζουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και λειτουργιών πέραν των λογιστικών και αποτελεί ένα εργαλείο ελέγχου, παρακολούθησης και συντονισμού των εργασιών με οριζόντια εφαρμογή σε ολόκληρο τον κρατικό τομέα. Το σύστημα αυτό θα παρέχει πιο αξιόπιστη και πλήρη εικόνα για υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και θα λειτουργεί υποστηρικτικά τόσο στη διοικητική μεταρρύθμιση όσο και στη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών. Εντός του έτους 2018 αναμένεται να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των προσφορών και η κατακύρωση και η υπογραφή του συμβολαίου με τον ανάδοχο, καθώς και να ξεκινήσει η πρώτη φάση του έργου, δηλαδή η φάση του σχεδιασμού και της επικύρωσης των απαιτήσεων. Η διάρκεια της υλοποίησης του έργου έχει υπολογιστεί στους τριάντα έξι (36) μήνες.

2. Τη μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων, η οποία θα παρέχει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα στο κράτος να παρακολουθεί και να αξιοποιεί καλύτερα τα περιουσιακά του στοιχεία, καθώς και να γνωρίζει άμεσα τους χρεώστες και τους πιστωτές του, εξέλιξη που θα υποβοηθήσει το στόχο της καλύτερης εισπραξιμότητας των οφειλόμενων ποσών στο δημόσιο. Παράλληλα, θα μπορεί να γίνεται καλύτερη και πιο έγκαιρη διαχείριση των κινδύνων με την παροχή όλης της οικονομικής πληροφόρησης που αφορά ενδεχόμενες υποχρεώσεις. Το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας βρίσκεται στο στάδιο υλοποίησης του σχεδίου δράσης που υιοθετήθηκε με σχετική απόφασή του το Υπουργικό Συμβούλιο το Σεπτέμβριο του 2016. Με βάση το σχεδιασμό αυτό, βρίσκεται σε εξέλιξη η προσπάθεια ετοιμασίας των λογιστικών πολιτικών στη νέα λογιστική βάση των δεδουλευμένων, έχοντας ως σημείο αναφοράς τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Δημόσιου Τομέα, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσής τους το τέλος του τρέχοντος έτους. Επιπρόσθετα, πέραν της ετοιμασίας των λογιστικών πολιτικών, έχει ήδη αρχίσει και βρίσκεται σε εξέλιξη η συλλογή της κατάλληλης πληροφόρησης, η οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την ετοιμασία του αρχικού ισολογισμού. Μέσα στα πλαίσια αυτά το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας έχει απευθυνθεί στα υπουργεία και έχει ζητήσει μεταξύ άλλων την καταγραφή των στοιχείων πάγιου ενεργητικού που τα ίδια ελέγχουν.

Η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε επίσης ότι τα οφέλη για το κράτος από τις πιο πάνω εξελίξεις αναμένεται να είναι τεράστια, καθότι θα ενισχυθούν οι δυνατότητες όλων των υπουργείων και τμημάτων για βελτίωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και γενικότερα του τρόπου εργασίας και λήψης αποφάσεων, καθώς και της οικονομικής πληροφόρησης που προσφέρεται.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το σκέλος των δαπανών του κράτους, η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας δήλωσε ενώπιον της επιτροπής ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατά το υπό εξέταση έτος κατέβαλε προς τα Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως συνεισφορά από ίδιους πόρους ΦΠΑ και από ίδιους πόρους ως ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος συνολικό ποσό ύψους €160 εκατομ. (2015: €217,6 εκατομ.). Την ίδια χρονική περίοδο έλαβε ως χορηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση ποσό που ανερχόταν μόλις στα €38 εκατομ. (2015: €92 εκατομ.).

Περαιτέρω, η ίδια αξιωματούχος δήλωσε ότι το συνολικό ύψος του δανεισμού, συμπεριλαμβανομένου του ενδοκυβερνητικού δανεισμού, ύψους €7.663 εκατομ., την 31η Δεκεμβρίου 2016, ανήλθε στα €26,878 εκατομ. σε σύγκριση με €26.538 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015, από τα οποία τα €15.311 εκατομ. είναι δάνεια εξωτερικού (€2015: €14.459 εκατομ.), για τα οποία το κράτος κατέλαβε για εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους τόκους συνολικού ύψους €501 εκατομ. (2015: €545 εκατομ.).

Τέλος, πρόσθεσε ότι τα τραπεζικά υπόλοιπα του κράτους κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 ανήλθαν στα €1.400 εκατομ. σε σύγκριση με €896 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών, αφού έλαβε υπόψη όλα τα στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιόν της για εκπλήρωση της συνταγματικής υποχρέωσής της που πηγάζει από το άρθρο 81.2 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί κατά τη συζήτηση του τελικού απολογισμού στην ολομέλεια του σώματος. Στη βάση των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών υποβάλλει στην ολομέλεια της Βουλής την παρούσα έκθεσή της για την έγκριση της σχετικής απόφασης που αφορά τον τελικό απολογισμό όπως αυτός παρουσιάζεται στη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016.

Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού προχώρησαν στις εξής παρατηρήσεις αναφορικά με τη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016:

1. Η δημοσιονομική έκθεση για το 2016 αντικατοπτρίζει τη συνετή και νοικοκυρεμένη πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνηση, που είχε ως αποτέλεσμα την επίτευξη πραγματικού πλεονάσματος για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στην κυβέρνηση να διαθέτει περισσότερους πόρους στην πραγματική οικονομία, αναβαθμίζοντας έτσι τις προοπτικές ανάπτυξης, αλλά και να βελτιώνει και να διευρύνει την κοινωνική της πολιτική. Τα δημοσιονομικά πλεονάσματα επιτρέπουν επίσης στην κυβέρνηση να μειώνει φορολογίες, αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα και αναβαθμίζοντας έτσι το βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών.

2. Το νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών έχει συμβάλει στη μείωση του κόστους δανεισμού της κυβέρνησης από τις διεθνείς αγορές, το οποίο υποχώρησε κάτω από το 3% το 2016 και κάτω από το 2% σήμερα. Αυτή η εξέλιξη έχει μειώσει σημαντικά το κόστος εξυπηρέτησης του υφιστάμενου χρέους, που υποχώρησε στα €501 εκατομ. για το 2016 σε σχέση με €545 εκατομ. το 2015. Για το 2017 και το 2018 αναμένεται περαιτέρω μείωση του κόστους εξυπηρέτησης, αφού η κυβέρνηση εξοφλεί μέρος του υφιστάμενου χρέους.

3. Τα φορολογικά έσοδα καταγράφουν αύξηση λόγω της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και όχι λόγω αύξησης φορολογιών. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση μείωσε φορολογίες, όπως αυτήν της ακίνητης ιδιοκτησίας, η οποία καταργήθηκε εντελώς. Επίσης, τερματίστηκε η έκτακτη εισφορά επί των μισθών σε ολόκληρη την οικονομία.

4. Η δαπάνη για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα αυξήθηκε το 2016 στα €258 εκατομ. σε σχέση με €221 εκατομ. το 2015, αντικατοπτρίζοντας τη διεύρυνση της κοινωνικής πρόνοιας σε περισσότερες οικογένειες που έχουν ανάγκη. Επίσης, το επίδομα τέκνου αυξήθηκε το 2016 στα €114 εκατομ. σε σχέση με €107 εκατομ. το 2015. Σημειώνεται η μείωση της δαπάνης για το συμπληρωματικό επίδομα για τους χαμηλοσυνταξιούχους στα €45 εκατομ. από €57 εκατομ. το 2015, η οποία οφείλεται στην καλύτερη στόχευση του επιδόματος.

5. Χαιρετίζουμε τις προσπάθειες της Γενικής Λογίστριας για εκσυγχρονισμό της λογιστικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης του κράτους με δύο σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αφορούν την εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων και τη μετάβαση στη λογιστική βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων. Οι δύο αυτές μεταρρυθμίσεις θα επιτρέπουν στην κυβέρνηση να ασκεί καλύτερο έλεγχο στις δραστηριότητές της. Παράλληλα, η προετοιμασία των δημοσιονομικών λογαριασμών στη βάση των δεδουλευμένων θα επιτρέπει σε όλους τους εμπλεκομένους να βλέπουν την πραγματική εικόνα των δημόσιων οικονομικών.

Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις προχώρησαν στις εξής επισημάνσεις ως προς τη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε το 2016:

1. Οι πραγματικές δαπάνες για κοινωνικές παροχές το 2016 ήταν €959 εκατομ., κατά €47 εκατομ. μειωμένες σε σχέση με το εγκεκριμένο κονδύλι στον προϋπολογισμό του έτους. Παρουσιάζεται συνεπώς μια αδυναμία πλήρους υλοποίησης και χρήσης του εν λόγω κονδυλίου από την κυβέρνηση. Δε φτάνει απλώς να παρουσιάζεται ότι αυξάνονται κάποιες δαπάνες. Πρέπει να υλοποιούνται κιόλας προς όφελος των πολιτών και όσων έχουν ανάγκη κρατικής στήριξης.

2. Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2016 σημείωσαν σημαντική μείωση σε σχέση με το 2015 (€523 εκατομ. έναντι €694 εκατομ.). Η υλοποίηση των αναπτυξιακών δαπανών παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα και για το έτος 2016, αγγίζοντας μόλις το 70% των εγκεκριμένων δαπανών. Από τη μια, η σημαντική μείωση μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι το 2015 δόθηκαν περίπου €175 εκατομ. για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας. Από την άλλη όμως, το χαμηλό ποσοστό υλοποίησης δείχνει και την ανικανότητα ή την απροθυμία της κυβέρνησης να γίνουν έργα.

3. Πρέπει να τονιστεί η καταβολή μερίσματος προς το κράτος από οργανισμούς δημόσιου δικαίου, ύψους €66 εκατομ., που ήταν στο ίδιο περίπου ύψος με το περσινό (€67 εκατομ.). Το γεγονός ότι οι δημόσιοι οργανισμοί καταφέρνουν να δίνουν στο κράτος κάθε χρόνο ένα πολύ σημαντικό ποσό εν μέσω εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών για την οικονομία υποδεικνύει την ανάγκη διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα αυτών των οργανισμών.

4. Αξιοσημείωτη είναι η συνεχής αύξηση της δαπάνης για συμβουλευτικές υπηρεσίες/έρευνες, η οποία καταδεικνύει μια τάση από πλευράς κυβέρνησης απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και εισαγωγής ενός νέου καθεστώτος εργασίας. Συγκεκριμένα, η συνολική δαπάνη για το 2016 ήταν €91,6 εκατομ., αυξημένη κατά €31 εκατομ. σε σχέση με το 2015 (€61 εκατομ.), και αποτελεί το κονδύλι με τη μεγαλύτερη αύξηση από όλες τις λειτουργικές δαπάνες.

5. Οι δαπάνες υγείας παραμένουν στα ίδια χαμηλά επίπεδα των προηγούμενων ετών. Η συνολική δαπάνη για το 2016 έφθασε τα €507 εκατομ. σε σχέση με €488 εκατομ. για το 2015, ενώ το 2013 ήταν €562 εκατομ. Η μικρή αύξηση δεν αντανακλάται σε δαπάνες που μπορεί να ανατρέψουν ουσιαστικά την τραγική κατάσταση την οποία παρουσιάζει η δημόσια υγεία ως αποτέλεσμα της πολιτικής σκληρής λιτότητας που ακολουθεί η κυβέρνηση. Αυτό ενισχύεται και από το ποσοστό υλοποίησης του προϋπολογισμού, αφού δεν έχουν αξιοποιηθεί σχεδόν €38 εκατομ. Να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός για το 2016 ήταν €545 εκατομ.

6. Οι εισπράξεις έμμεσων φόρων αυξήθηκαν κατά €140 εκατομ. σε σχέση με το 2015. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων του ΦΠΑ (€1.789 εκατομ. έναντι €1.691 εκατομ. το 2015), του φόρου κατανάλωσης πετρελαιοειδών και των τελών μεταβιβάσεων και υποθηκών. Οι εισπράξεις των άμεσων φόρων επίσης αυξήθηκαν κατά €22 εκατομ. Με τη διαδικασία συμψηφισμού εισπράχθηκε κατά το 2016 ποσό ύψους €33,8 εκατομ., το οποίο αφορά κυρίως το Τμήμα Φορολογίας και το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

7. Εξακολουθεί να προβληματίζει το γεγονός ότι τα καθυστερημένα έσοδα σημείωσαν αύξηση από €2.173 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015 σε €2.306 εκατομ. στο τέλος του 2016. Αφορούν κυρίως το Τμήμα Φορολογίας (2016: €1.823 εκατομ., 2015: €1.743 εκατομ.), και το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (2016: €136 εκατομ., 2015: €131 εκατομ.). Φαίνεται ότι οι υπηρεσίες του κράτους αδυνατούν ακόμη να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.

8. Σημειώνεται επίσης η μη ικανοποιητική δαπάνη που είχε προϋπολογισθεί για την επιστροφή ΦΠΑ, γεγονός που οδήγησε στην αποστέρηση ρευστότητας από την οικονομία.

9. Τα τραπεζικά υπόλοιπα κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 ανήλθαν στα €1.400 εκατομ. σε σύγκριση με €896 εκατομ. την 31η Δεκεμβρίου 2015. Μεγάλο μέρος του αποθέματος αυτού, που προέκυψε ως αποτέλεσμα των πολιτικών σκληρής λιτότητας που εφάρμοσε η κυβέρνηση, των περικοπών που έχουν προαναφερθεί και της χαμηλής υλοποίησης των δαπανών, εξαγγέλλεται στα πλαίσια του προεκλογικού αγώνα της απερχόμενης κυβέρνησης για έργα και παροχές που θα έπρεπε ήδη να είχαν γίνει.

　　

6 Δεκεμβρίου 2017

 

Απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων

ΕΠΕΙΔΗ, σύμφωνα με το άρθρο 81.2 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, προνοείται ότι εντός τριών μηνών από της λήξεως του οικονομικού έτους κατατίθεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση ο τελικός απολογισμός,

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ η δημοσιονομική έκθεση που αποτελεί τον τελικό απολογισμό για το έτος 2016 κατατέθηκε εντός των χρονικών πλαισίων που καθορίζει το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας,

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ η δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016 αντικατοπτρίζει τα πραγματικά έσοδα και τις πραγματικές δαπάνες που αναφέρονται στο λογαριασμό εισπράξεων και πληρωμών που διενεργήθηκαν κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους 2016,

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ η δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016 παρουσιάζει τις πραγματικές οικονομικές καταστάσεις και τις καταστάσεις που αφορούν την υλοποίηση του προϋπολογισμού για το έτος 2016,

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ, σύμφωνα με το άρθρο 81.2 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο υπό αναφορά τελικός απολογισμός πρέπει να υποβληθεί για έγκριση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων,

Για όλους αυτούς τους λόγους η Βουλή των Αντιπροσώπων με την απόφασή της αυτή εγκρίνει τον τελικό απολογισμό για το έτος 2016 όπως αυτός παρουσιάζεται στη δημοσιονομική έκθεση για το έτος 2016.

　

6 Δεκεμβρίου 2017