Παρόντες:

• Γεώργιος Γεωργίου, πρόεδρος    
• Δημήτρης Δημητρίου    
• Άριστος Δαμιανού    
• Ευανθία Σάββα
• Νίκος Κέττηρος
• Κωστής Ευσταθίου

Όπως είναι γνωστό, για τα πιο πάνω νομοσχέδια έχει ήδη κυκλοφορήσει έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, ημερομηνίας 8 Φεβρουαρίου 2017. Ωστόσο, ύστερα από την αναβολή της συζήτησής τους από την ολομέλεια του σώματος στις 10 Φεβρουαρίου 2017, η επιτροπή επανεξέτασε τα εν λόγω νομοσχέδια σε δύο νέες συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 15 Φεβρουαρίου και την 1η Μαρτίου 2017. Στα πλαίσια των συνεδριάσεων αυτών κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιον της επιτροπής εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, της Αστυνομίας Κύπρου και της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και εκπρόσωποι του Γραφείου της.

Σημειώνεται ότι ο σκοπός των προτεινόμενων νομοθετημάτων, οι απόψεις των εμπλεκομένων, καθώς και τα ζητήματα που απασχόλησαν την επιτροπή στο πρώτο στάδιο της εξέτασής τους περιλαμβάνονται στην αρχική έκθεση της επιτροπής.

Στα πλαίσια της επανεξέτασης των νομοσχεδίων η επιτροπή επικεντρώθηκε στην εισήγηση που κατατέθηκε από την Επίτροπο Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τροποποίηση του κειμένου του πρώτου νομοσχεδίου, έτσι ώστε να διευρυνθεί η προτεινόμενη νομοθετική αναγνώριση του ρατσιστικού, ξενοφοβικού ή ομοφοβικού κινήτρου ως επιβαρυντικού παράγοντα που θα λαμβάνεται υπόψη από το δικαστήριο κατά την άσκηση των εξουσιών του για την επιβολή και επιμέτρηση ποινής με την προσθήκη ρητής αναφοράς στο τρανσφοβικό κίνητρο, δηλαδή στη διάπραξη αδικήματος με κίνητρο την ταυτότητα φύλου ή τα χαρακτηριστικά φύλου του θύματος.

Κατά τη συζήτηση επί του θέματος αυτού η επιτροπή προβληματίστηκε ιδιαίτερα όσον αφορά την περαιτέρω διεύρυνση της σχετικής πρόνοιας των νομοσχεδίων, έτσι ώστε να περιληφθεί σ’ αυτά όχι μόνο το τρανσφοβικό κίνητρο, αλλά και όλα τα προστατευόμενα χαρακτηριστικά προσώπων ή ομάδων προσώπων τα οποία περιλαμβάνονται στον περί της Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας μέσω του Ποινικού Δικαίου Νόμο, ο οποίος αποτελεί το νομοθετικό πλαίσιο για την ποινικοποίηση των δηλώσεων μίσους. Σημειώνεται ότι τα εν λόγω προστατευόμενα χαρακτηριστικά αφορούν τη φυλή, το χρώμα, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις, τις γενεαλογικές καταβολές, το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου προσώπου ή ομάδας προσώπων.

Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ενημέρωσε την επιτροπή ότι εκ παραδρομής δε συμπεριλήφθηκε το τρανσφοβικό κίνητρο στο πρώτο νομοσχέδιο ως ένας από τους επιβαρυντικούς παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο κατά τη επιμέτρηση της ποινής, εκφράζοντας παράλληλα επιφυλάξεις αναφορικά με τη συμπερίληψη του όρου “ταυτότητα φύλου”, ο οποίος, κατά την ίδια, δεν απαντάται στο ποινικό δίκαιο.

Οι εκπρόσωποι της Αστυνομίας Κύπρου συμφώνησαν με όσα ανέφερε η εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.

Η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέφρασε την πάγια θέση του Γραφείου της ότι τα εγκλήματα μίσους εκδηλώνονται με πολλές μορφές και προσβάλλουν διαφορετικές ομάδες με διακριτά χαρακτηριστικά ταυτότητας, περιλαμβανομένων της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, της μεταναστευτικής προέλευσης, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της αναπηρίας, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου. Συνεπώς, θέση της επιτρόπου είναι ότι στη ρύθμιση που προτείνεται να εισαχθεί στον ποινικό κώδικα πρέπει να περιληφθούν τουλάχιστον τα προστατευόμενα χαρακτηριστικά που ήδη προνοούνται στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει για την ποινικοποίηση δηλώσεων μίσους, δηλαδή η φυλή, το χρώμα, η θρησκεία, οι γενεαλογικές καταβολές, η εθνική ή εθνοτική καταγωγή, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου. Όσον αφορά την περίληψη του όρου “ταυτότητα φύλου”, η επίτροπος ενημέρωσε την επιτροπή αφενός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διευκρίνισε με απόφασή του σε σχετική υπόθεση ότι τα διεμφυλικά άτομα προστατεύονται από τις διακρίσεις λόγω της ταυτότητας φύλου στη βάση του άρθρου 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και αφετέρου ότι τον Απρίλιο του 2015 η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο μεταξύ άλλων καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν νομοθεσίες για αδικήματα μίσους που να προσδίδουν εξειδικευμένη προστασία στα διεμφυλικά άτομα εναντίον τρανσφοβικών εγκλημάτων και περιστατικών.

Υπό το φως των πιο πάνω, η επιτροπή αποφάσισε όπως το κείμενο του πρώτου νομοσχεδίου διαμορφωθεί, έτσι ώστε να προβλέπει ότι το δικαστήριο στα πλαίσια άσκησης των εξουσιών του κατά την επιμέτρηση και την επιβολή ποινής δύναται να λαμβάνει υπόψη ως επιβαρυντικό παράγοντα το κίνητρο της προκατάληψης κατά ομάδας προσώπων ή μέλους ομάδας προσώπων που προσδιορίζεται βάσει της φυλής, του χρώματος, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, των θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, των γενεαλογικών καταβολών, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών ομόφωνα εισηγείται την ψήφιση του πρώτου νομοσχεδίου σε νόμο όπως αυτό διαμορφώθηκε σύμφωνα με τα πιο πάνω και αφού τροποποιηθεί ο τίτλος του, ώστε να αναφέρεται ως «Ο περί Ποινικού Κώδικα (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017», και την ψήφιση του δεύτερου νομοσχεδίου σε νόμο όπως αυτό κατατέθηκε από την εκτελεστική εξουσία και αφού τροποποιηθεί ο τίτλος του, ώστε να αναφέρεται ως «Ο περί της Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας μέσω του Ποινικού Δικαίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017».

20 Μαρτίου 2017