Παρόντες:

• Κώστας Κωνσταντίνου, πρόεδρος    
• Νίκος Νουρής    
• Γιώργος Τ. Γεωργίου    
• Αδάμος Αδάμου    
• Γεώργιος Προκοπίου    
• Μαρίνος Μουσιούττας
• Μαρίνος Σιζόπουλος
• Γεώργιος Παπαδόπουλος

Μη μέλη της επιτροπής:

• Γιώργος Περδίκης

 

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Υγείας μελέτησε το πιο πάνω νομοσχέδιο και τους πιο πάνω κανονισμούς σε αριθμό συνεδριάσεων της, που πραγματοποιήθηκαν στο χρονικό διάστημα μεταξύ 7ης Ιουλίου και 10ης Νοεμβρίου 2016. Στα πλαίσια των συνεδριάσεων αυτών κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ο Υπουργός Υγείας, εκπρόσωποι των Υγειονομικών Υπηρεσιών του Τμήματος Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, εκπρόσωποι του Τμήματος Τελωνείων του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, της αστυνομίας, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Ένωσης Δήμων Κύπρου (Υγειονομικές Υπηρεσίες), του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, της ΠΟΒΕΚ, της Κίνησης Μη Καπνιστών, του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου, του Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιοκτητών Κέντρων Αναψυχής (ΠΑΣΙΚΑ), της Παγκύπριας Ένωσης Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών και του Νέου Συνδέσμου Περιπτεριούχων (ΝΕΣΥΠΕ).

Σκοπός του νομοσχεδίου και των κανονισμών είναι η κατάργηση των περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμων του 2002 έως 2009 και των ομότιτλων κανονισμών τους και η αντικατάστασή τους με τον προτεινόμενο νόμο και τους προτεινόμενους κανονισμούς, ώστε να επιτευχθεί η εναρμόνιση με τις πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο “Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Απριλίου 2014, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων και την κατάργηση της οδηγίας 2001/37/ΕΚ” και “Κατ’ εξουσιοδότηση Οδηγία 2014/109/ΕΕ της Επιτροπής της 10ης Οκτωβρίου 2014, για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με τη θέσπιση της βιβλιοθήκης των εικονογραφικών προειδοποιήσεων που πρέπει να χρησιμοποιούνται για τα προϊόντα καπνού”. Επιπρόσθετα, για σκοπούς αποτελεσματικότερης εφαρμογής των υπό συζήτηση νομοθετημάτων προτείνεται η εισαγωγή πρόσθετων εθνικών ρυθμίσεων που αφορούν τους χώρους απαγόρευσης του καπνίσματος.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τα υπό αναφορά νομοθετήματα, κρίθηκε αναγκαία η κατάργηση του βασικού νόμου και η αντικατάστασή του με τον προτεινόμενο νόμο, λόγω των πολλών τροποποιήσεων που θα προστίθεντο σ’ αυτόν, γεγονός που θα τον καθιστούσε δυσανάγνωστο και δυσνόητο. Παράλληλα, κρίθηκε αναγκαία η κατάργηση των υφιστάμενων κανονισμών, λόγω του ότι αυτοί εναρμονίζονταν με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2001/37/ΕΚ, η οποία καταργείται από τη νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/40/ΕΕ.

Επισημαίνεται ότι τα κράτη μέλη όφειλαν να συμμορφωθούν με τις διατάξεις της νέας Οδηγίας μέχρι την 20ή Μαΐου 2016, ωστόσο το υπό εξέταση προτεινόμενο νομοθετικό πλαίσιο που εναρμονίζεται με τις διατάξεις της προαναφερθείσας Οδηγίας κατατέθηκε στη Βουλή στις 30 Ιουνίου 2016. Περαιτέρω, σημειώνεται ότι στο στάδιο της εξέτασης των προτεινόμενων νομοθετημάτων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε ήδη στην Κυπριακή Δημοκρατία προειδοποιητική επιστολή για τη μη έγκαιρη μεταφορά της εν λόγω Οδηγίας στην κυπριακή έννομη τάξη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον της επιτροπής, με τον προτεινόμενο νόμο, όπως κατατέθηκε αρχικά, και τους προτεινόμενους κανονισμούς εισάγονται οι πιο κάτω εναρμονιστικές και εθνικές ρυθμίσεις:

1. Εναρμονιστικές ρυθμίσεις:

α. Η επιβολή τελών για παρεχόμενες υπηρεσίες και η απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά ηλεκτρονικών τσιγάρων που δεν πληρούν τις πρόνοιες των κανονισμών.

β. Η περιεκτικότητα των τσιγάρων σε πίσσα, νικοτίνη και μονοξίδιο του άνθρακα και η απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων καπνού με χαρακτηριστικό άρωμα ή και γεύση.

γ. Η ρύθμιση των προσθέτων που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των καπνικών προϊόντων και η απαγόρευση κάποιων εξ αυτών.

δ. Η υποχρέωση κοινοποίησης στον Υπουργό Υγείας των συστατικών και εκπομπών προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα, καθώς και ενισχυμένες υποχρεώσεις υποβολής κοινοποιήσεων σε συγκεκριμένα πρόσθετα.

ε. Η εισαγωγή συνδυασμένων λεκτικών και εικονογραφημένων προειδοποιήσεων για τα τσιγάρα, το τυλιχτό τσιγάρο και τον καπνό για ναργιλέ. Η ευχέρεια για χρήση μόνο γραπτών προειδοποιήσεων για πούρα, πουράκια και καπνό από το στόμα.

στ. Η υποχρέωση ιχνηλασιμότητας και υιοθέτησης του χαρακτηριστικού ασφάλειας.

ζ. Οι μέθοδοι μέτρησης της πίσσας, νικοτίνης και διοξιδίου του άνθρακα.

η. Η απαγόρευση της πώλησης τσιγάρων σε συσκευασία (πακέτο) που περιέχει κάτω από είκοσι τσιγάρα και καπνού για τυλιχτό τσιγάρο κάτω από 30 γρ.

2. Εθνικές ρυθμίσεις:

α. Η ίδρυση μητρώου επιχειρήσεων παραγωγής καπνικών προϊόντων και ηλεκτρονικών τσιγάρων.

β. Η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους χώρους εργασίας και στα νοσοκομεία, σχολεία και παιδότοπους και στους ανοικτούς σε αυτά χώρους.

γ. Η απαγόρευση του καπνίσματος και των νέων προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων, φυτικών προϊόντων για κάπνισμα και ναργιλέ στους χώρους απαγόρευσης του καπνίσματος.

δ. Η επιβολή από τον προϊστάμενο των Υγειονομικών Υπηρεσιών διοικητικού πρόστιμου που δε θα υπερβαίνει τα €850 σε πρόσωπο ή επιχείρηση που παραβιάζει τη νομοθεσία.

ε. Η κατοχύρωση της δυνατότητας δειγματοληψίας τσιγάρων για προσδιορισμό της πίσσας, νικοτίνης και μονοξιδίου του άνθρακα και η κατοχύρωση της δυνατότητας απόσυρσης ή και καταστροφής αυτών που δε συνάδουν με τη νομοθεσία.

Στα πλαίσια της συζήτησης που διεξήχθη ενώπιον της επιτροπής, ο Υπουργός Υγείας αναλύοντας επιμέρους πτυχές των υπό συζήτηση νομοθετημάτων εξέφρασε την ανάγκη επίσπευσης της μελέτης των προτεινόμενων νομοθετημάτων και ψήφισής τους το συντομότερο δυνατό, καθώς αυτά περιέχουν εναρμονιστικές πρόνοιες. Περαιτέρω, σύμφωνα με τον ίδιο, η θέσπιση και η εφαρμογή των υπό συζήτηση νομοθετημάτων επιτάσσει παράλληλα την ανάγκη για αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας των πολιτών, ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων των προτεινόμενων νομοθετημάτων.

Περαιτέρω, ο εκπρόσωπος του Υγειονομικών Υπηρεσιών του Τμήματος Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας ενημέρωσε την επιτροπή ότι οι μη εναρμονιστικές πρόνοιες του νομοσχεδίου συζητούνται εδώ και πολλά χρόνια, προηγήθηκε δημόσια διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και οι απόψεις που κατατέθηκαν τέθηκαν ενώπιον της Εθνικής Αρχής για το Κάπνισμα και ορισμένες από αυτές υιοθετήθηκαν και ενσωματώθηκαν στις διατάξεις του νομοσχεδίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι κυρώσεις που προβλέπονται στην υφιστάμενη νομοθεσία κρίθηκαν ως ανεπαρκείς, γι’ αυτό και έπρεπε να προωθηθεί η ενίσχυσή τους, ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση με τις διατάξεις της νομοθεσίας.

Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού αναφέρθηκε στη συμμετοχή της κυπριακής πολιτείας στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στη νομική της υποχρέωση να διασφαλίζει ότι οι εθνικές νομοθεσίες θα έχουν και παιδοκεντρική διάσταση. Η ίδια κατέθεσε γραπτώς μεταξύ άλλων τις θέσεις της που συνοψίζονται στα ακόλουθα:

1. Υιοθέτηση της πλήρους απαγόρευσης του καπνίσματος, περιλαμβανομένης της εναλλακτικής μορφής καπνίσματος, σε όλους τους κλειστούς χώρους και ειδικότερα σε χώρους όπου συναθροίζονται παιδιά, όπως και σε χώρους αναψυχής/ψυχαγωγίας (εστιατόριο, καφεστιατόριο, καφετέρια, μπαρ ή καφενείο, δισκοθήκη, χορευτικό κέντρο ή άλλο κέντρο αναψυχής), περιλαμβανομένων και των κατοικιών όπου υπάρχουν παιδιά.

2. Υιοθέτηση της πλήρους απαγόρευσης του καπνίσματος σε παιδότοπους, είτε αυτοί βρίσκονται σε ανοικτό είτε σε κλειστό χώρο, καθώς και σε ανοιχτό χώρο που γειτνιάζει με παιδότοπο ή σε ανοικτό χώρο όπου συναθροίζονται παιδιά, όπως στις στάσεις λεωφορείων κ.λπ. Επισημαίνεται ότι σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το κάπνισμα απαγορεύεται σε ορισμένη ακτίνα γύρω από χώρους όπου στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες και σε ανοικτούς χώρους όπου συναθροίζονται αρκετά άτομα, όπως στάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς και παιδικές χαρές.

3. Υιοθέτηση αυστηρότερων ελέγχων από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες για την εφαρμογή της νομοθεσίας, ειδικότερα σε ό,τι αφορά την απαγόρευση του καπνίσματος, την προώθηση και διαφήμιση καπνικών προϊόντων και την πώληση προς ανήλικους καπνικών προϊόντων.

Τέλος, η ίδια κατέθεσε τις εισηγήσεις της για τροποποίηση επιμέρους διατάξεων του νομοσχεδίου που συνίστανται στην παιδοκεντρική διάσταση του όλου θέματος.

Οι εκπρόσωποι του Τμήματος Τελωνείων του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και της αστυνομίας δήλωσαν ότι υιοθετούν τους σκοπούς και τις επιδιώξεις των προτεινόμενων νομοθετημάτων. Το ίδιο υποστήριξε και ο εκπρόσωπος του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο οποίος ωστόσο δήλωσε ότι είναι πολύ αυστηρό μέτρο η καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους χώρους εργασίας και εξέφρασε την αδυναμία του εν λόγω τμήματος να επιτηρεί την ορθή εφαρμογή των διατάξεων της νομοθεσίας, τόσο της υφιστάμενης όσο και της προτεινόμενης. Περαιτέρω, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ενημέρωσε την επιτροπή ότι σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες πρώτιστα πρέπει να τεθεί το νομοθετικό πλαίσιο για τη ρύθμιση ενός θέματος και πως αναφορικά με την πρόληψη είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι η αλλαγή κουλτούρας αποτελεί συμπληρωματικό μέτρο. Η ίδια εξήγησε ότι από το 2010 που εφαρμόστηκε η νομοθεσία για τον έλεγχο του καπνίσματος έχει μειωθεί ο αριθμός των μαθητών/καπνιστών. Συναφώς, υποστηρίζοντας την απαγόρευση του καπνίσματος στους εξωτερικούς χώρους, ενημέρωσε την επιτροπή ότι το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού εξέδωσε εγκύκλιο που απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς για την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους σχολικούς χώρους, είτε κλειστούς είτε ανοικτούς.

Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Δήμων Κύπρου δήλωσε ότι συμφωνεί με τα προτεινόμενα νομοθετήματα, ωστόσο εξέφρασε επιφυλάξεις κατά πόσο θα υπάρχει διαθέσιμο καταρτισμένο προσωπικό, για να εφαρμόσει τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Ο εκπρόσωπος του ΚΕΒΕ δήλωσε στην επιτροπή ότι συμφωνεί με τις πλείστες διατάξεις των προτεινόμενων νομοθετημάτων, ωστόσο εξέφρασε τη διαφωνία του με τις διατάξεις του νομοσχεδίου που αφορούν τις εξουσίες που παρέχονται σε εξουσιοδοτημένο λειτουργό.

Ο εκπρόσωπος της ΟΕΒ δήλωσε ότι τα θέματα υγείας, τόσο ευρύτερα όσο και ειδικότερα σε ό,τι αφορά την προαγωγή της ασφάλειας και της υγείας στο χώρο εργασίας, αποτελούν προτεραιότητα για την ΟΕΒ. Ειδικότερα, σε γραπτό υπόμνημα που κατατέθηκε ενώπιον της επιτροπής οι απόψεις της ΟΕΒ συνοψίζονται κυρίως στα ακόλουθα:

1. Η καθολική και απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους χώρους εργασίας αναμένεται ότι θα δημιουργήσει σημαντικές προστριβές μεταξύ των εργαζομένων ή μεταξύ των εργαζομένων και της διεύθυνσης. Επίσης, η απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος σε οποιοδήποτε χώρο εργασίας αναμένεται ότι θα οδηγήσει σε απώλεια ανυπολόγιστων εργατοωρών και σε μείωση της παραγωγικότητας, καθότι οι εργαζόμενοι καπνιστές, μη έχοντας πλησίον τους χώρο όπου να επιτρέπεται το κάπνισμα, θα αναγκάζονται να απομακρύνονται για περισσότερη ώρα από την εργασία τους, ώστε να εξεύρουν κατάλληλο χώρο, για να καπνίσουν. Συναφώς, η ΟΕΒ υποστηρίζει όπως παραμείνουν σε ισχύ οι σχετικές ρυθμίσεις της υφιστάμενης νομοθεσίας, που επιτρέπει τη ρύθμιση του θέματος κατά τρόπο πρακτικό και εφαρμόσιμο, καθώς θέτει ως αρχή την προστασία όσων δεν καπνίζουν ή δεν επιθυμούν να καπνίζουν στο χώρο εργασίας.

2. Σε ό,τι αφορά τους προτεινόμενους κανονισμούς, πρέπει αυτοί να προωθηθούν για ψήφιση το συντομότερο. Περαιτέρω καθυστέρηση στην έγκρισή τους θα δημιουργήσει προβλήματα στην αγορά, αφού οι προμηθεύτριες εταιρείες καπνικών προϊόντων δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν στην παραγωγή και στην προμήθεια προϊόντων για την κυπριακή αγορά με βάση τις πρόνοιες της νέας Οδηγίας, εάν αυτή δε μεταφερθεί προηγουμένως στο εθνικό δίκαιο. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις εταιρείες εισαγωγής και εμπορίας καπνικών προϊόντων και υπάρχει κίνδυνος να παρουσιαστούν ελλείψεις στην αγορά, κάτι που συνεπάγεται απώλεια εσόδων για τις ίδιες, το κράτος και τις επιχειρήσεις λιανικής πώλησης καπνικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, τυχόν ελλείψεις καπνικών προϊόντων στην αγορά εγκυμονούν τον κίνδυνο να στρέψουν τους καταναλωτές προς άλλες πηγές προμήθειας καπνικών προϊόντων, είτε στα κατεχόμενα είτε ενθαρρύνοντας το παράνομο εμπόριο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα έσοδα του κράτους από δασμούς, αλλά και για την υγεία των καταναλωτών, αφού τα παράνομα καπνικά προϊόντα δεν τυγχάνουν οποιουδήποτε ελέγχου.

Τέλος, η ΟΕΒ κατέθεσε εισηγήσεις για τροποποίηση επιμέρους προνοιών της προτεινόμενης νομοθεσίας, ώστε αυτή να καταστεί λειτουργική και εφαρμόσιμη.

Οι εκπρόσωποι του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου και της Κίνησης Μη Καπνιστών εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την προώθηση των υπό συζήτηση νομοθετημάτων και δήλωσαν ότι η σημαντικότερή τους δραστηριότητα είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και των τρόπων με τους οποίους θα μπορούσε κάποιος να σταματήσει το κάπνισμα για το καλό τόσο των καπνιστών όσο και των μη καπνιστών. Περαιτέρω, οι εκπρόσωποι της Κίνησης Μη Καπνιστών κατέθεσαν γραπτώς τις εισηγήσεις τους για τροποποιήσεις σε επιμέρους διατάξεις των υπό συζήτηση νομοθετημάτων.

Ο ΠΑΣΙΚΑ, αντιλαμβανόμενος πλήρως τη σοβαρότητα των επιπτώσεων από το κάπνισμα, κατέθεσε ενώπιον της επιτροπής γραπτό υπόμνημα στο οποίο διαλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι ακόλουθες θέσεις και προτάσεις:

1. Η εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας τα τελευταία χρόνια έχει αποτύχει παταγωδώς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχουμε ανώριμη ακόμα κοινωνία, η οποία δεν έχει ενδεχομένως αντιληφθεί τη σοβαρότητα και τους κινδύνους για την υγεία που προκαλεί το κάπνισμα. Επίσης, στη μικρή μας κοινωνία η ύπαρξη στενών ανθρώπινων σχέσεων εμποδίζει τη δίκαιη εφαρμογή της νομοθεσίας, καθώς και η διαφθορά, που όλοι δημόσια παραδέχονται την ύπαρξή της το τελευταίο διάστημα. Σημαντικό επίσης ρόλο διαδραματίζει η απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στη βιομηχανία των κέντρων αναψυχής με την παρουσία εκατοντάδων παράνομων υποστατικών, που αναγκάζει εκ των πραγμάτων τους νόμιμους επιχειρηματίες να κλείνουν τα μάτια στις παραβιάσεις της νομοθεσίας από τους θαμώνες τους. Όλα τα πιο πάνω δε θα πάψουν να υφίστανται σε μια ενδεχόμενη θέσπιση από τη Βουλή μιας κατά πολύ αυστηρότερης νομοθεσίας. Απεναντίας, θα γίνει ακόμα δυσκολότερη η επιβολή της, αφού θα έχουμε να κάνουμε με πολύ μεγαλύτερα χρηματικά πρόστιμα και θα οδηγηθούμε σε πολύ δυσάρεστες καταστάσεις, με ολέθριες και καταστροφικές επιπτώσεις σε όσους θα είναι οι “αδύνατοι” του παιχνιδιού.

2. Τα κέντρα αναψυχής είναι χώροι οι οποίοι είναι σε θέση να διαθέτουν μηχανισμούς εξαερισμού και καθαρισμού του αέρα στην παρουσία τόσο των θαμώνων, αλλά και των εργαζομένων σε πολύ λιγότερο χρόνο από άλλους χώρους εργασίας. Συναφώς, με βάση έρευνα του London School of Economics για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, κάποιος παραμένει σε ένα χώρο αναψυχής περίπου κατά μέσο όρο 2,5 ώρες ανά εβδομάδα. Αξίζει να αναφερθεί ότι στα πλείστα, αν όχι σε όλα, τα σώματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν χώροι και καφετέριες για καπνιστές.

3. Ο ΠΑΣΙΚΑ εισηγείται όπως δοθεί η δυνατότητα σε ιδιοκτήτες χώρων μικρότερων των 100 τ.μ. να επιλέγουν, αν θα απευθύνονται σε καπνιστές ή μη καπνιστές. Αμφότεροι οι χώροι πρέπει να προσφέρουν ποιοτικό αέρα και στους χώρους όπου θα απευθύνονται μόνο σε καπνιστές θα απαγορεύεται το κάπνισμα κατά τη διάρκεια σερβιρίσματος φαγητού, εφόσον ο χώρος προσφέρει και φαγητό. Είναι ξεκάθαρο ότι σε αυτούς τους χώρους δε θα επιτρέπεται η είσοδος σε ανήλικα άτομα ούτε και αν ακόμα σ’ αυτό συνηγορούν και λαμβάνουν την ευθύνη οι γονείς ή οι κηδεμόνες τους.

Ιδιοκτήτες χώρων πέραν των 100 τ.μ., αν επιθυμούν να φιλοξενούν και καπνιστές στο χώρο τους, θα μπορούν να το πράξουν κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι θα δοθεί η δυνατότητα σε κάποιους, εφόσον το επιθυμούν να φιλοξενούν και καπνιστές στους χώρους τους, ο ΠΑΣΙΚΑ προτείνει αυστηρές ποινές για τους παραβάτες που να φτάνουν ακόμα και στην αναστολή της άδειας λειτουργίας των χώρων.

Ο πρόεδρος του ΝΕΣΥΠΕ εξέφρασε την απογοήτευσή του για την καθυστέρηση ψήφισης του εν λόγω νομοθετικού πλαισίου, επισημαίνοντας ότι κινδυνεύει η αγορά να μείνει χωρίς τσιγάρα. Ωστόσο, δήλωσε ότι πρέπει να εξεταστούν δύο σοβαρές παράμετροι που αφορούν το λιανικό εμπόριο και την προσβασιμότητα των καταναλωτών στα καπνικά προϊόντα, καθώς και η παράμετρος που αφορά την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου.

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ξενοδόχων, ο Σύνδεσμος Τουριστικών Επιχειρήσεων Κύπρου και ο Σύνδεσμος Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου απέστειλαν από κοινού γραπτώς τις θέσεις τους ενώπιον της επιτροπής, οι οποίες συνίστανται κυρίως στα ακόλουθα:

1. Να επιτρέπεται ο προκαθορισμός ορόφων ή δωματίων ξενοδοχείων στα οποία να επιτρέπεται το κάπνισμα, νοουμένου ότι υπάρχει ξεκάθαρη σήμανση.

2. Να επιτρέπεται η δημιουργία ενός ειδικά διαμορφωμένου χώρου, ανεξάρτητου από τους άλλους κοινόχρηστους χώρους του ξενοδοχείου, αποκλειστικά για καπνιστές (π.χ. Cigar Lounge).

Επιπρόσθετα, οι ίδιοι εισηγούνται τη μη απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους εξωτερικούς χώρους εργασίας των ξενοδοχείων, όπως πισίνες, εστιατόρια, βεράντες.

Στα πλαίσια της περαιτέρω διεξαγωγής της συζήτησης, την επιτροπή απασχόλησε ιδιαίτερα το ζήτημα της μη εφαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας και εξέφρασε τον προβληματισμό της για τις αυστηρότερες διατάξεις που εισάγει η προτεινόμενη νομοθεσία σε σχέση με την υφιστάμενη, η οποία και τώρα δεν εφαρμόζεται ικανοποιητικά. Ειδικότερα, τα μέλη της επιτροπής διαπίστωσαν ότι κρίνεται αναγκαία η αλλαγή κουλτούρας και η υιοθέτηση προγραμμάτων πρόληψης και διαχείρισης του καπνίσματος. Περαιτέρω, τα μέλη της επιτροπής θεωρούν ότι τα μέτρα καταστολής δεν πρέπει να εφαρμόζονται επιλεκτικά και πρέπει να δοθεί βαρύτητα στην ενημέρωση του κοινού και στην καλλιέργεια σεβασμού, τόσο σε σχέση με τα δικαιώματα των καπνιστών όσο και σε σχέση με τα δικαιώματα των μη καπνιστών.

Ειδικότερα, στα πλαίσια της κατ’ άρθρον συζήτησης του νομοσχεδίου την επιτροπή απασχόλησαν κυρίως τα ακόλουθα ζητήματα:

1. Η πρόνοια για την καθολική και απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους χώρους εργασίας. Σημειώνεται ότι ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας διευκρίνισε ότι πρόκειται για εθνική ρύθμιση, η οποία ωστόσο πηγάζει από τη Σύμβαση Πλαίσιο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, από κατευθυντήριες γραμμές και από τη σχετική σύσταση του Συμβουλίου για περιβάλλον χωρίς καπνό. Η επιτροπή, σεβόμενη και τα δικαιώματα των καπνιστών, εξέφρασε τον προβληματισμό της κατά πόσο μπορεί να διαμορφωθεί η πιο πάνω διάταξη και να προβλεφθεί ότι η απαγόρευση θα ισχύσει μόνο για τους εσωτερικούς ή κλειστούς χώρους εργασίας.

2. Η έννοια του όρου “ανοικτός εξωτερικός χώρος” που περιλαμβάνεται στις εξαιρέσεις από την απαγόρευση του καπνίσματος και προβλέπει μεταξύ άλλων ότι ο χώρος αυτός δεν πρέπει να επικοινωνεί με εσωτερικό χώρο.

3. Το αδίκημα της προμήθειας προϊόντων καπνού σε ανήλικο και κατά πόσο σε περίπτωση μεταγενέστερης καταδίκης του ίδιου προσώπου για το αδίκημα αυτό να προβλέπεται αυξημένη ποινή προστίμου, καθώς και ποινή φυλάκισης.

4. Η πρόνοια για εξουσία έκδοσης γνωστοποιήσεων για τον καθορισμό του ύψους των τελών που πρέπει να καταβάλλονται για υποβολή αιτήσεων, ενστάσεων κ.ά.

Η επιτροπή έκρινε σκόπιμο όπως αυτά τα ζητήματα καθορίζονται με κανονισμούς, που θα τυγχάνουν της έγκρισης της Βουλής.

5. Η μη απαγόρευση του καπνίσματος σε ειδικούς χώρους αναμονής των επιβατών που βρίσκονται υπό επιβίβαση σε αεροδρόμια και η ανάγκη προσθήκης πρόνοιας σύμφωνα με την οποία οι χώροι αυτοί πρέπει να είναι κλειστοί, να διαθέτουν επαρκές σύστημα εξαερισμού και να μην επιτρέπεται η είσοδος ανηλίκων σ’ αυτούς. Επιπλέον, η ρύθμιση αυτή να περιλαμβάνει και τα λιμάνια.

Σε μεταγενέστερο στάδιο μελέτης των υπό αναφορά νομοθετημάτων παρευρέθηκε εκ νέου ενώπιον της επιτροπής ο Υπουργός Υγείας, ο οποίος, λαμβάνοντας υπόψη του ορισμένες από τις πιο πάνω επιφυλάξεις και προβληματισμούς, καθώς και άλλες απόψεις που τέθηκαν ενώπιόν του, δήλωσε ενώπιον της επιτροπής την πρόθεσή του για διαφοροποίηση ορισμένων διατάξεων του νομοσχεδίου. Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο εμπεριέχει ασάφειες, γι’ αυτό η πρόθεσή του είναι όπως αυτό καταστεί πιο σαφές και πρακτικά εφαρμόσιμο. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ίδιο, η φιλοσοφία του εδράζεται στον κανόνα ότι θα απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους εσωτερικούς ή κλειστούς δημόσιους χώρους και σε όλους τους εσωτερικούς ή κλειστούς χώρους εργασίας, εξαιρουμένης της κατοικίας.

Σύμφωνα με τον Υπουργό Υγείας, ως ανοικτός εξωτερικός χώρος θα καθορίζεται κάθε χώρος που δεν είναι εσωτερικός ή κλειστός και διαθέτει επαρκή φυσική οξυγόνωση.

Περαιτέρω, στους ανοικτούς εξωτερικούς χώρους, όπου θα επιτρέπεται το κάπνισμα, δε θα συμπεριλαμβάνονται οι ανοικτοί εξωτερικοί χώροι των ιδιωτικών ή δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων προδημοτικής, δημοτικής, μέσης γενικής και μέσης τεχνικής εκπαίδευσης, καθώς και των νοσοκομείων και κέντρων υγείας, με εξαίρεση αυτούς που θα καθοριστούν από τη διεύθυνση του νοσοκομείου ή του κέντρου υγείας ως χώροι στους οποίους θα επιτρέπεται το κάπνισμα.

Επιπλέον, σε περίπτωση που οποιοσδήποτε ανοικτός εξωτερικός χώρος εφάπτεται με εσωτερικό ή κλειστό χώρο, για να μπορεί να επιτραπεί το κάπνισμα στον ανοικτό εξωτερικό χώρο, πρέπει να μην επικοινωνούν οι δύο χώροι, ήτοι ο εσωτερικός ή κλειστός με εξωτερικό ανοικτό, δηλαδή να υπάρχει μόνιμη εγκατάσταση διαχωρισμού των δύο χώρων και να συνδέονται μεταξύ τους με θύρα που να ανοιγοκλείνει αυτόματα ή με διπλή θύρα.

Στο ίδιο στάδιο τέθηκε μεταξύ άλλων υπόψη του Υπουργού Υγείας η άποψη ότι είναι υπερβολικό να θεωρείται υπεύθυνος για παράβαση των διατάξεων της υπό συζήτησης νομοθεσίας ο ιδιοκτήτης του χώρου πέρα από την ευθύνη του για παράβαση της υποχρέωσής του για σήμανση του χώρου απαγόρευσης του καπνίσματος. Για το ζήτημα αυτό ο Υπουργός Υγείας αναφέρθηκε στην πρόνοια του νομοσχεδίου με βάση την οποία δίδεται η ευχέρεια στον εν λόγω ιδιοκτήτη να αποδείξει ότι έλαβε όλα τα απαιτούμενα μέτρα. Συναφώς, σύμφωνα με τη Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα μέτρα αυτά συνίστανται στις ακόλουθες ευθύνες του διαχειριστή/υπευθύνου ενός χώρου:

1. Να αναρτά απαγορευτικές πινακίδες για το κάπνισμα.

2. Να αποσύρει όλα τα σταχτοδοχεία από τις εγκαταστάσεις.

3. Να εποπτεύει την τήρηση των κανόνων.

4. Να προβαίνει σε λογικά και καθορισμένα διαβήματα, για να αποθαρρύνει το κοινό από το κάπνισμα στις εγκαταστάσεις. Τα διαβήματα αυτά μπορούν να συνίστανται σε σύσταση στο συγκεκριμένο άτομο να μην καπνίζει, σε διακοπή της παροχής υπηρεσιών σε άτομο που επιμένει να καπνίζει, σε αποπομπή από τις εγκαταστάσεις του ατόμου που καπνίζει και στην ειδοποίηση μιας αρχής επιβολής του νόμου.

Στο στάδιο της τελικής συζήτησης που διεξήχθη ενώπιον της επιτροπής, ο Υπουργός Υγείας διεμήνυσε την πρόθεσή του να προωθήσει ρύθμιση, ώστε να απαγορεύεται το κάπνισμα στους εσωτερικούς ή κλειστούς, καθώς και στους ανοικτούς εξωτερικούς χώρους εκδηλώσεων που προορίζονται για ανήλικους, συμπεριλαμβανομένων των παιδότοπων και άλλων οργανωμένων χώρων συνάθροισης παιδιών. Επιπρόσθετα, θα παρέχεται η δυνατότητα στο διαχειριστή ή ιδιοκτήτη ανοικτού εξωτερικού χώρου να απαγορεύει το κάπνισμα στο χώρο αυτό.

Όσον αφορά την πρόνοια για απαλλαγή από την ευθύνη του υπευθύνου χώρου απαγόρευσης του καπνίσματος, όταν αυτός αποδείξει ότι έλαβε όλα τα απαιτούμενα μέτρα για την αποτροπή του καπνίσματος στο χώρο αυτό, ο Υπουργός Υγείας, έπειτα από σχετικές επισημάνσεις μελών της επιτροπής, εισηγήθηκε όπως περιληφθεί πρόνοια στο νομοσχέδιο, σύμφωνα με την οποία η ειδοποίηση των διωκτικών αρχών από τον υπεύθυνο ή εκ μέρους του υπευθύνου του χώρου για παραβίαση των διατάξεων του νόμου θα θεωρείται ικανοποιητική απόδειξη λήψης από μέρους του των απαιτούμενων μέτρων για αποτροπή του καπνίσματος και κατ’ επέκταση απαλλαγή του από την ευθύνη.

Στη βάση των πιο πάνω υποβλήθηκε στην επιτροπή διαμορφωμένο κείμενο του νομοσχεδίου σύμφωνα με τις τελικές τοποθετήσεις του Υπουργού Υγείας, καθώς και ορισμένων παρατηρήσεων των μελών της επιτροπής. Επιπρόσθετα, έπειτα από σχετική πρόταση νόμου που κατατέθηκε από τον πρόεδρο της επιτροπής κ. Κώστα Κωνσταντίνου και το μέλος της κ. Νίκο Νουρή και εξετάστηκε παράλληλα με τα υπό εξέταση νομοθετήματα, αποφασίστηκε όπως ενσωματωθεί στο κείμενο του νομοσχεδίου πρόνοια για τη δυνατότητα επιβολής εξώδικου προστίμου από τον εξουσιοδοτημένο λειτουργό. Συναφώς, προωθείται παράλληλα σχετική πρόταση νόμου που τροποποιεί τον περί Εξωδίκου Ρυθμίσεως Αδικημάτων Νόμο, ώστε ορισμένα από τα αδικήματα που προβλέπονται στον προτεινόμενο νόμο να μπορούν να ρυθμίζονται εξώδικα.

Τέλος, η επιτροπή επέφερε στο αναθεωρημένο κείμενο του νομοσχεδίου περαιτέρω τροποποιήσεις με σκοπό τη διασαφήνιση των προνοιών του, καθώς και τη βελτίωσή του από νομοτεχνική άποψη.

Όσον αφορά το κείμενο των κανονισμών, την επιτροπή απασχόλησαν οι μεταβατικές διατάξεις που αυτοί περιλαμβάνουν και συγκεκριμένα η διάταξη με την οποία επιτρέπεται η διάθεση στην αγορά μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του 2016 των προϊόντων καπνού που παράγονται ή τίθενται σε ελεύθερη κυκλοφορία και επισημαίνονται με βάση τις πρόνοιες της υφιστάμενης νομοθεσίας. Ειδικότερα, η επιτροπή μελέτησε το ενδεχόμενο να συμπεριλάβει πρόνοια με βάση την οποία να μπορούν να διατίθενται στην αγορά μέχρι την 31η Μαρτίου 2017 προϊόντα καπνού, εκτός από τσιγάρο και καπνό για στριφτό τσιγάρο, δηλαδή πούρα, πουράκια, καπνός πίπας και ναργιλέ, εφόσον και η σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ελαστική σε σχέση με τα προϊόντα αυτά, καθώς επίσης η κυκλοφορία τους δεν είναι τόσο συχνή όσο για τα άλλα.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Υγείας επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου και των κανονισμών στην ολομέλεια του σώματος.

21η Νοεμβρίου 2016