Παρόντες:

• Γεώργιος Προκοπίου, πρόεδρος    
• Ευθύμιος Δίπλαρος    
• Ζαχαρίας Ζαχαρίου  
• Χριστάκης Τζιοβάνης    
• Αντρέας Φακοντής
• Κώστας Κώστα
• Άννα Θεολόγου
• Χαράλαμπος Θεοπέμπτου

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Συγκοινωνιών και Έργων μελέτησε τo πιο πάνω νομοσχέδιο σε δύο συνεδρίες της, που πραγματοποιήθηκαν στις 15 και 23 Σεπτεμβρίου 2016. Στα πλαίσια της πρώτης συνεδρίας κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιον της επιτροπής εκπρόσωποι του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, του Τμήματος Αρχαιοτήτων του ίδιου υπουργείου, της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Εκκλησίας της Κύπρου και της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου. Η Εθνική Επιτροπή για την Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Εθνική Επιτροπή ICOM Κύπρου και η Ένωση Δήμων Κύπρου, παρ’ όλο που κλήθηκαν, δεν εκπροσωπήθηκαν στη συνεδρία της επιτροπής.

Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η αντικατάσταση του υφιστάμενου περί Επιστροφής των Πολιτιστικών Αγαθών Νόμου του 2002 με νέα νομοθεσία, ώστε να εναρμονιστεί η εθνική νομοθεσία με την πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία 2014/60/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Μαΐου 2014 σχετικά με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους μέλους και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1024/2012».

Ειδικότερα, με τον προτεινόμενο νόμο ρυθμίζονται η διαδικασία και οι όροι σύμφωνα με τους οποίους επιστρέφονται τα πολιτιστικά αγαθά που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος της Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του Τμήματος Αρχαιοτήτων, καθώς και την αιτιολογική και εισηγητική έκθεση που συνοδεύουν το νομοσχέδιο, με το τελευταίο προβλέπονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του νόμου σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, ώστε να καλύπτει κάθε πολιτιστικό αγαθό που χαρακτηρίζεται ή ορίζεται από κράτος μέλος, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ή τις εθνικές διοικητικές διαδικασίες, ως ένας από τους εθνικούς θησαυρούς καλλιτεχνικής, ιστορικής ή αρχαιολογικής αξίας, κατά την έννοια του άρθρου 36 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Ως εκ τούτου, ο προτεινόμενος νόμος καλύπτει αγαθά με ιστορικό, παλαιοντολογικό, εθνογραφικό, νομισματικό ενδιαφέρον ή επιστημονική αξία. Τα πολιτιστικά αυτά αγαθά δεν πρέπει πλέον να ανήκουν σε κατηγορίες ή να ανταποκρίνονται σε κατώτατα όρια παλαιότητας και/ή κατώτατα όρια οικονομικής αξίας, προκειμένου να μπορούν να επιστραφούν δυνάμει των προτεινόμενων διατάξεων.

2. Η στενότερη διοικητική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε σχέση με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν παράνομα απομακρυνθεί από το έδαφος κράτους μέλους, μέσω της χρήσης του συστήματος πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά (Internal Market Information System “IMIˮ), το οποίο προβλέπεται από τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1024/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

3. Η επέκταση της προθεσμίας από δύο σε έξι μήνες, προκειμένου να εξακριβωθεί κατά πόσο ένα αγαθό που εντοπίστηκε σε άλλο κράτος μέλος αποτελεί πολιτιστικό αγαθό.

4. Η επέκταση της προθεσμίας αγωγής από ένα έτος σε τρία έτη από την ημερομηνία κατά την οποία το κράτος μέλος από το έδαφος του οποίου το πολιτιστικό αγαθό είχε απομακρυνθεί παράνομα έλαβε γνώση του τόπου όπου βρισκόταν το πολιτιστικό αγαθό και της ταυτότητας του νομέα ή του κατόχου του. Με την εν λόγω προτεινόμενη διάταξη επιδιώκεται να διευκολυνθεί η επιστροφή και να αποθαρρυνθεί η παράνομη απομάκρυνση εθνικών θησαυρών.

5. Η παροχή δυνατότητας στο νομέα του αγαθού να ζητά αποζημίωση για την απώλεια του πολιτιστικού αγαθού, όταν αυτό επιστραφεί στη χώρα προέλευσής του, νοουμένου ότι αποδεικνύεται από το νομέα η δέουσα επιμέλεια και προσοχή κατά την απόκτηση αυτού.

Ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Κύπρου συμφώνησε με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις του προτεινόμενου νόμου και, αναφερόμενος στις χιλιάδες εκκλησιαστικές εικόνες οι οποίες έχουν κλαπεί από τη Δημοκρατία και από τις οποίες ελάχιστες έχουν επιστραφεί, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η προτεινόμενη νομοθεσία θα καταστήσει τη διαδικασία για επιστροφή των κλαπέντων λιγότερο χρονοβόρα και λιγότερο δαπανηρή.

Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου συμφώνησε με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, καθώς και η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας ενημέρωσαν την επιτροπή ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου σε νόμο επείγει, καθότι έχει ξεκινήσει διαδικασία παράβασης εναντίον της Δημοκρατίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λόγω μη έγκαιρης μεταφοράς της προαναφερόμενης Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία. Σημειώνεται ότι το υπό αναφορά νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή μόλις στις 9 Σεπτεμβρίου 2016.

Στα πλαίσια της πρώτης συνεδρίας της επιτροπής, η τελευταία επέκρινε τη στάση της εκτελεστικής εξουσίας, η οποία, λόγω καθυστέρησης στην κατάθεση εναρμονιστικών νομοσχεδίων στη Βουλή, παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το δικαίωμα να αρχίζει τη διαδικασία καταγγελίας της Δημοκρατίας. Αυτή η καθυστέρηση έχει ως επακόλουθο να απαιτείται από τα μέλη του κοινοβουλίου να προχωρούν τάχιστα στην ψήφιση των εν λόγω νομοσχεδίων σε νόμους, ώστε να αποφεύγεται το ενδεχόμενο καταδίκης της Δημοκρατίας, χωρίς να τους παρέχεται ο απαραίτητος χρόνος ολοκληρωμένης και ενδελεχούς μελέτης αυτών. Συναφώς, η επιτροπή, με την ευκαιρία αυτή, καλεί την εκτελεστική εξουσία όπως προβαίνει σε έγκαιρη κατάθεση στη Βουλή των εναρμονιστικών νομοσχεδίων και κανονισμών, έτσι ώστε να παρέχεται ο απαραίτητος χρόνος στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές να μελετούν αυτά εκτενώς και εμπεριστατωμένα.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Συγκοινωνιών και Έργων, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, κατέληξε στις πιο κάτω αποφάσεις:

Ο πρόεδρος της επιτροπής βουλευτής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Κόμματος, τα μέλη της βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού, καθώς και το μέλος της βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών εισηγούνται στη Βουλή την ψήφιση του νομοσχεδίου σε νόμο, όπως αυτό τελικά διαμορφώθηκε από νομοτεχνικής άποψης.

Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις, καθώς και το μέλος της επιτροπής βουλευτής της Συμμαχίας Πολιτών δήλωσαν πως θα τοποθετηθούν επί των προτεινόμενων διατάξεων κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου ενώπιον της ολομέλειας του σώματος.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Συγκοινωνιών και Έργων υποβάλλει την παρούσα έκθεση στην ολομέλεια του σώματος για λήψη τελικής απόφασης.

28 Σεπτεμβρίου 2016