Παρόντες:

• Άγγελος Βότσης, πρόεδρος    
• Μαρίνος Μουσιούττας    
• Ανδρέας Κυπριανού    
• Σόλων Κασίνης    
• Νίκος Νουρής    
• Κώστας Κώστα    
• Αντρέας Φακοντής
• Χριστάκης Τζιοβάνης
• Ηλίας Μυριάνθους
• Άννα Θεολόγου

Μη μέλος της επιτροπής:

• Γιώργος Περδίκης

 

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού μελέτησε την πιο πάνω πρόταση νόμου, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή από την κ. Άννα Θεολόγου, βουλευτή της Συμμαχίας Πολιτών, και τον κ. Γιώργο Περδίκη, βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, σε αριθμό συνεδριάσεών της, που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ 1ης Νοεμβρίου 2016 και 21ης Μαρτίου 2017. Στα πλαίσια των συνεδριάσεων της επιτροπής κλήθηκαν και παρευρέθηκαν ενώπιόν της ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος, καθώς και εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών, της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Λτδ, του Συνδέσμου Προστασίας Δανειοληπτών Τραπεζών (ΣΥΠΡΟΔΑΤ), του Cyprus Fiduciary Association Ltd (CFA) και της Παγκύπριας Συντονιστικής Επιτροπής του Κινήματος Ενάντια στις Εκποιήσεις.

Η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, παρ’ όλο που κλήθηκε, δεν εκπροσωπήθηκε στις συνεδρίες της επιτροπής.

Σκοπός της πρότασης νόμου, όπως αυτή αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή, είναι η τροποποίηση του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου, όσον αφορά την παραπομπή διαφορών σε διαιτησία, έτσι ώστε να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των δανειοληπτών έναντι των συνεργατικών πιστωτικών ιδρυμάτων (ΣΠΙ) με την εισαγωγή ασφαλιστικών δικλίδων. Παράλληλα, προτείνονται ρυθμίσεις για την ποινικοποίηση πράξεων που παραβιάζουν τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Σύμφωνα με τους εισηγητές της υπό αναφορά πρότασης νόμου, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις κρίνονται αναγκαίες, προκειμένου να αποτραπούν αδικίες οι οποίες αναφύονται στις διαδικασίες διαιτησίας σε βάρος των δανειοληπτών.

Στα πλαίσια της εξέτασης της υπό αναφορά πρότασης νόμου, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος συμφώνησε με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της πρότασης νόμου, εξηγώντας παράλληλα στην επιτροπή ότι οι υφιστάμενες πρόνοιες της υπό τροποποίηση νομοθεσίας δικαιολογούνταν υπό τις συνθήκες του προηγούμενου καθεστώτος των ΣΠΙ, των οποίων τα μέλη είχαν απεριόριστη ευθύνη, ενώ με το σημερινό καθεστώς της περιορισμένης ευθύνης των μελών τους η υφιστάμενη διαδικασία της διαιτησίας πιθανόν να συνιστά συνταγματική στρέβλωση. Ως εκ τούτου, ο ίδιος εισηγήθηκε να εξεταστεί από την επιτροπή και το ενδεχόμενο της πλήρους κατάργησης της διαδικασίας διαιτησίας που εφαρμόζουν τα ΣΠΙ.

Ο εκπρόσωπος της Κεντρικής Συνεργατικής Τράπεζας εξέφρασε τη διαφωνία του με τις πρόνοιες της πρότασης νόμου τονίζοντας ότι αυτές αντιβαίνουν σε νομολογία των δικαστηρίων που πραγματεύεται ανάλογα θέματα, ενώ παράλληλα σημείωσε ότι αντίστοιχες διαδικασίες έχουν όλες οι εμπορικές τράπεζες.

Στη βάση των πιο πάνω τοποθετήσεων του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου οι εισηγητές της πρότασης νόμου εξέφρασαν την πρόθεσή τους να τροποποιήσουν το κείμενο αυτής και να επανέλθουν σε μεταγενέστερη συνεδρία της επιτροπής για τη συνέχιση της συζήτησης επί του αναθεωρημένου κειμένου της.

Συναφώς με τα πιο πάνω, οι εισηγητές επανήλθαν στην επιτροπή με νέο κείμενο, στο οποίο περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Η διαγραφή του άρθρου 51 του βασικού νόμου σχετικά με την έκδοση προσωρινής διαταγής.

2. Η εισαγωγή ρυθμίσεων για τροποποίηση του άρθρου 52 για σκοπούς διαφάνειας, όσον αφορά την παραπομπή διαφορών σε διαιτησία και την έγκαιρη πληροφόρηση των δανειοληπτών για τα δικαιώματά τους.

3. Η διακοπή των διαδικασιών διαιτησίας για τις οποίες δεν είχε αρχίσει η ακροαματική διαδικασία.

Στα πλαίσια της συζήτησης που ακολούθησε επί του πιο πάνω αναθεωρημένου κειμένου, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος δήλωσε ότι ο θεσμός της διαιτησίας δημιουργεί συγκριτικό πλεονέκτημα για τα ΣΠΙ έναντι των υπόλοιπων τραπεζικών ιδρυμάτων, γι’ αυτό επανέλαβε την εισήγησή του ότι πρέπει να εξεταστεί από την επιτροπή το ενδεχόμενο πλήρους κατάργησης του θεσμού.

Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών τοποθετούμενος επί του θέματος δήλωσε ότι ο θεσμός της διαιτησίας είναι ένα μέσο εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών μεταξύ των ΣΠΙ και των δανειοληπτών, γι’ αυτό και σε περίπτωση ψήφισης των προτεινόμενων ρυθμίσεων ο θεσμός αυτός θα αποδυναμωθεί, με επακόλουθο το βάρος αυτό να μετακυλιστεί στο δικαστικό σύστημα.

Ο εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών εξέφρασε τη διαφωνία του με τις πρόνοιες της πρότασης νόμου, τονίζοντας ότι η διαιτησία είναι χρήσιμος θεσμός, του οποίου οι διαδικασίες έχουν αναθεωρηθεί και βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των δανειοληπτών.

Ο εκπρόσωπος του ΣΥΠΡΟΔΑΤ τόσο ενώπιον της επιτροπής όσο και με επιστολή του, ημερομηνίας 9 Φεβρουαρίου 2017, εξέφρασε τη σύμφωνη γνώμη του με τις πρόνοιες της πρότασης νόμου, τονίζοντας περαιτέρω ότι οι εν λόγω πρόνοιες πρέπει να έχουν αναδρομική ισχύ, ώστε να απαγορευτεί η εκτέλεση των διαιτητικών αποφάσεων, έστω και αν αυτές έχουν ήδη εγγραφεί στο δικαστήριο, και τυχόν περιουσίες που δεσμεύτηκαν δυνάμει των αποφάσεων αυτών να αποδεσμευτούν.

Οι εισηγητές της πρότασης νόμου, αφού έλαβαν υπόψη όλα όσα διαμείφθηκαν στις συνεδρίες της επιτροπής, προέβησαν σε περαιτέρω τροποποίηση της πρότασης νόμου τους επιφέροντας την πλήρη κατάργηση του προβλεπόμενου θεσμού της διαιτησίας στον περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμο και καταθέτοντας νέο αναθεωρημένο κείμενο στην επιτροπή για συνέχιση της συζήτησης.

Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών τόσο ενώπιον της επιτροπής όσο και με γραπτή επιστολή του, ημερομηνίας 13 Φεβρουαρίου 2017, επανέλαβε ότι διαφωνεί με την πλήρη κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας, δηλώνοντας μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Τυχόν κατάργηση του εξώδικου θεσμού της διαιτησίας θα οδηγήσει σε εμπλοκή των δικαστηρίων στην όλη διαδικασία και θα καταστήσει δύσκολο το μέχρι πρότινος γρήγορο, ευέλικτο και χαμηλό σε κόστος χειρισμό των διαφορών μεταξύ ΣΠΙ και δανειοληπτών.

2. Η επιμήκυνση της διαδικασίας επίλυσης διαφορών μεταξύ ΣΠΙ και δανειοληπτών θα επιφέρει επιβολή πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων από τα πιστωτικά ιδρύματα μέσω της αύξησης των προβλέψεών τους.

3. Η διαδικασία της διαιτησίας έχει τύχει σημαντικών βελτιώσεων τα τελευταία χρόνια.

Ο ίδιος εκπρόσωπος επέμεινε στο να παραμείνει ο θεσμός της διαιτησίας ενεργός, ενώ παράλληλα δήλωσε ότι εν τω μεταξύ θα κατατεθούν στη Βουλή αναθεωρημένοι θεσμοί που θα διέπουν τη διαιτησία.

Επιπρόσθετα, τόνισε ότι μέχρι την έναρξη της ισχύος των νέων θεσμών διαιτησίας τόσο ο Έφορος της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών όσο και τα ΣΠΙ δε θα προχωρήσουν σε οποιεσδήποτε διαδικασίες επίλυσης διαφορών με δανειολήπτες μέσω του θεσμού της διαιτησίας.

Ο εκπρόσωπος της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου αναφερόμενος στο θεσμό της διαιτησίας δήλωσε ότι σε χώρες όπου η πιστωτική ικανότητα των δανειοληπτών δεν είναι επαρκής είναι ορθό να υπάρχουν οι εξωδικαστικές διαδικασίες για επίλυση διαφορών, γι’ αυτό και εισηγήθηκε όπως η επιτροπή εξετάσει το ενδεχόμενο της βελτίωσης των διαδικασιών του θεσμού της διαιτησίας και όχι την κατάργησή του.

Ο εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών επανέλαβε τη διαφωνία του με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, ενώ παράλληλα ενημέρωσε την επιτροπή ότι ο Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών έχει παγοποιήσει τις διαδικασίες παραπομπής σε διαιτησία, έπειτα από την πληροφόρηση που είχε για τη συζήτηση της πρότασης νόμου στη Βουλή.

Η εκπρόσωπος του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου εισηγήθηκε στην επιτροπή τη βελτίωση και όχι την κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας και τη δυνατότητα εφαρμογής του εν λόγω θεσμού και από άλλα πιστωτικά ιδρύματα.

Στη βάση των όσων διαμείφθηκαν στις συνεδρίες της επιτροπής και προκειμένου η επιτροπή να έχει συνολική εικόνα της διαιτητικής διαδικασίας ζήτησε με σχετική επιστολή της, ημερομηνίας 20 Φεβρουαρίου 2017, από τον πρόεδρο της Επιτροπείας της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας και τον Έφορο Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών μελέτη περιγραφικής στατιστικής για τη διαιτητική διαδικασία που ακολουθούν τα ΣΠΙ τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Η Υπηρεσία Συνεργατικών Εταιρειών ανταποκρίθηκε μερικώς στο αίτημα της επιτροπής αποστέλλοντας μέρος των στοιχείων που ζητήθηκαν, λόγω του ότι η συγκέντρωση αυτών απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σε μεταγενέστερη συνεδρία της επιτροπής ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, αφού επανέλαβε τη διαφωνία του με την προτεινόμενη κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας, ενημέρωσε την επιτροπή ότι έχουν δοθεί οδηγίες, έτσι ώστε να μην πραγματοποιούνται νέοι διορισμοί διαιτητών από τον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών και να μην καταχωρίζονται νέες αποφάσεις διαιτητών στο δικαστήριο, μέχρι να ολοκληρωθεί η συζήτηση της εν λόγω πρότασης νόμου ενώπιον της επιτροπής. Ο ίδιος εκπρόσωπος, πέραν της γενικής διαφωνίας του προς τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, δήλωσε τα ακόλουθα:

1. Όσον αφορά την πρόνοια για διακοπή των εκκρεμουσών διαιτητικών υποθέσεων, επισήμανε ότι αυτή είναι ασαφής, γιατί δεν καθορίζεται το στάδιο της διαδικασίας διαιτησίας το οποίο θα εμπίπτει στις πρόνοιες της νομοθεσίας.

2. Όσον αφορά τα έξοδα που προκύπτουν από τις διαιτητικές διαδικασίες οι οποίες θα διακοπούν, δήλωσε ότι πρέπει να καθοριστεί ο τρόπος καταμερισμού τους.

3. Όσον αφορά τις εκκρεμείς διαδικασίες που διακόπτονται, να γίνει πρόβλεψη να δύναται να αρχίσουν εκ νέου. Σημειώνεται ότι με την εν λόγω θέση συμφώνησε ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος και οι εκπρόσωποι της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Λτδ και της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών.

Οι εκπρόσωποι της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών, παρ’ όλο που διαφώνησαν με την προτεινόμενη κατάργηση του θεσμού της διαιτησίας, εισηγήθηκαν στην επιτροπή, στην περίπτωση που η προτεινόμενη κατάργηση ψηφιστεί σε νόμο, να καταργηθούν και όλες οι προσωρινές διαταγές μη αποξένωσης περιουσίας οι οποίες εκδόθηκαν στα πλαίσια των διαδικασιών διαιτησίας δυνάμει του άρθρου 51 του υφιστάμενου νόμου περί Συνεργατικών Εταιρειών.

Σημειώνεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών, σε μεταγενέστερο της εν λόγω συνεδρίας στάδιο, απέστειλε γραπτό υπόμνημα, ημερομηνίας 13 Μαρτίου 2017, με τις θέσεις του υπουργείου και σχετικά στοιχεία αναφορικά με τις πρόνοιες της πρότασης νόμου, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από τους εισηγητές της. Ειδικότερα, στο εν λόγω υπόμνημα αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

1. Στο παρόν στάδιο υπάρχουν 1 860 λογαριασμοί συνολικού ύψους €291,1 εκατομ. για τους οποίους είτε έχει εκδοθεί σχετική διαιτητική απόφαση χωρίς να καταχωρισθεί στο δικαστήριο είτε έχει ασκηθεί έφεση εναντίον της διαιτητικής απόφασης χωρίς να έχει ακόμα εξεταστεί. Περαιτέρω, υπάρχουν 873 λογαριασμοί, συνολικού ύψους €150,89 εκατομ., για τους οποίους η διαιτητική διαδικασία είναι σε εξέλιξη.

2. Η προτεινόμενη πρόνοια που προβλέπει τον τερματισμό εκκρεμουσών διαδικασιών διαιτησίας ενδεχομένως να είναι αντισυνταγματική, αφού, σύμφωνα με το ίδιο υπουργείο, οι συμβάσεις δανείων περιλαμβάνουν σχετικό όρο για παραπομπή σε διαιτησία βάσει του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου και κατά συνέπεια η νομοθετική παρέμβαση σε συμβατικά δικαιώματα κρίνεται ως αντισυνταγματική. Περαιτέρω, η προτεινόμενη πρόνοια, όπως αναφέρει το ίδιο υπουργείο, ενδεχομένως να αυξήσει τις κεφαλαιακές ανάγκες της ΣΚΤ για όσες υποθέσεις έχει ήδη εκδοθεί διαιτητική απόφαση.

3. Σύμφωνα με το άρθρο 52(4) του υφιστάμενου νόμου, η χρονική προθεσμία των είκοσι μίας ημερών μετά τη γνωστοποίηση της διαιτητικής απόφασης αφορά μόνο την άσκηση του δικαιώματος έφεσης. Περαιτέρω, το ίδιο υπουργείο επισημαίνει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 52(5) του υφιστάμενου νόμου, αν η διαιτητική απόφαση δεν έχει εφεσιβληθεί στο δικαστήριο ή αν η έφεση εγκαταλειφθεί ή αποσυρθεί, η εν λόγω απόφαση είναι τελική και εκτελείται κατά τον ίδιο τρόπο, ως εάν αυτή ήταν απόφαση πολιτικού δικαστηρίου.

4. Γίνεται εισήγηση όπως το κείμενο της πρότασης νόμου διαμορφωθεί, έτσι ώστε:

α. η προτεινόμενη κατάργηση της διαιτησίας να αφορά μόνο νέες διαδικασίες και για όσες διαφορές έχει οριστεί διαιτητής να ολοκληρωθεί η διαδικασία διαιτησίας σύμφωνα με την υφιστάμενη διαδικασία του άρθρου 52 του περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμου,

β. οποιαδήποτε προσωρινή διαταγή μη αποξένωσης περιουσίας εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 51 να ακυρώνεται αυτόματα με την έναρξη ισχύος της πρότασης νόμου,

γ. η ψήφιση της πρότασης νόμου σε νόμο να μην επηρεάζει οποιοδήποτε δικαίωμα οποιουδήποτε μέρους δυνάμει οποιουδήποτε άλλου νόμου.

Η επιτροπή, με δεδομένη την πρόθεσή της για στήριξη των δανειοληπτών και ταυτόχρονα χωρίς οποιεσδήποτε ενέργειές της να αποβαίνουν ζημιογόνες για το συνεργατισμό και, αφού έλαβε υπόψη τις πιο πάνω θέσεις/επιφυλάξεις από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, αποφάσισε να διαμορφώσει εκ νέου το κείμενο της πρότασης νόμου, έτσι ώστε οι πρόνοιές της να καταστούν πιο σαφείς αναφορικά με το χειρισμό των εκκρεμουσών διαδικασιών, όταν οι προτεινόμενες καταργήσεις των άρθρων 51 και 52 τεθούν σε εφαρμογή. Συγκεκριμένα, οι πρόνοιες της διαμορφωμένης πρότασης νόμου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Οποιαδήποτε διαιτητική διαδικασία άρχισε πριν από την έναρξη της ισχύος του προτεινόμενου νόμου και για την οποία δεν έχει εκδοθεί σχετική διαιτητική απόφαση να διακόπτεται.

2. Οποιεσδήποτε προσωρινές διαταγές μη αποξένωσης περιουσίας έχουν εκδοθεί στα πλαίσια αυτών των διαδικασιών να παύουν να ισχύουν.

3. Τα έξοδα που έχουν προκύψει από τις εν λόγω διαδικασίες να καταμερίζονται εξίσου στα μέρη.

4. Οι πρόνοιες της πρότασης νόμου να μην αποκλείουν την υποβολή σε διαιτησία, σύμφωνα με τον περί Διαιτησίας Νόμο, οποιασδήποτε διαφοράς που αποτέλεσε το αντικείμενο διαιτητικής διαδικασίας η οποία έχει διακοπεί.

Υπό το φως των πιο πάνω, το νέο διαμορφωμένο κείμενο τέθηκε ενώπιον της επιτροπής για λήψη τελικής απόφασης.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού ομόφωνα εισηγείται στη Βουλή την ψήφιση της υπό αναφορά πρότασης νόμου σε νόμο, όπως αυτή έχει τελικά διαμορφωθεί από την ίδια, σύμφωνα με τα πιο πάνω.

23 Μαρτίου 2017